Pod patronatem Ośrodka Doradztwa Metodycznego w Gostyniu, po raz drugi w roku szkolnym 2010/2011, na szkoleniu spotkali się nauczyciele bibliotekarze powiatu gostyńskiego. Miejscem spotkania było Muzeum w Gostyniu. Odbyło się ono w dniu 12 kwietnia 2011 r. na temat: Dziedzictwo kulturowe regionu – edukacja regionalna.

Celem szkolenia było:

• poszerzenie wiedzy o naszym mieście i regionie,
• poznanie działalności muzeum regionalnego,
• poznanie ciekawych form pracy z uczniem,
• doskonalenie umiejętności korzystania z różnych źródeł informacji.

Na wstępie uczennice z Zespołu Szkół Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Krobi zaprezentowały kilka scenek rodzajowych popularyzujących gwarę biskupiańską. Występy młodych uczennic z zespołu kabaretowego bardzo się wszystkim podobały i zostały nagrodzone gromkimi brawami. Niejedna z uczestniczek szkolenia przypomniała sobie okres własnego dzieciństwa oraz pobyt u babci i dziadka na wsi w czasie wakacji. Opiekunem i autorem tekstów jest nauczyciel bibliotekarz pani Magda Andrzejewska.

Następnie kierownik muzeum, pan Robert Czub oprowadził zebranych nauczycieli bibliotekarzy po salach wystawowych swojej instytucji, która niedawno została przeniesiona do nowego budynku. Omówił i zaprezentował eksponaty wystaw stałych i czasowych.

W części głównej szkolenia, pan Czub zwrócił uwagę na działalność regionalną jaką prowadzi Muzeum w Gostyniu oraz Gostyńskie Towarzystwo Kulturalne, którego prezesem był długoletni nauczyciel i wicedyrektor Zespołu Szkół Zawodowych w Gostyniu, pan Jan Poprawa. Dla dzieci i młodzieży organizowane są m.in. Studium Wiedzy o Regionie, konkursy historyczne dotyczące ziemi gostyńskiej, lekcje historyczne.

Następnie prowadzący zaprezentował publikacje regionalne dotyczące Gostynia i okolicy, które zostały wydane w latach 2009-2010. Książki te wraz z adnotacjami oraz inne wydane w latach wcześniejszych można znaleźć na stronie internetowej Muzeum w Gostyniu – http://www.muzeum.gostyn.pl/WYDAWNICTWA_REGIONALNE.

Ogromne zainteresowanie prezentowanymi publikacjami oraz pytania zadawane w trakcie wypowiedzi spowodowały, że jeden z punktów programu dotyczący literatury regionalnej gromadzonej w zbiorach bibliotek szkolnych został przełożony na inne spotkanie.

Na zakończenie szkolenia podano komunikaty i omówiono sprawy bieżące nauczycieli bibliotekarzy.

 

Dnia 30 marca 2006 r. w Szkole Podstawowej w Borku odbyło się spotkanie Zespołu Samokształceniowego Nauczycieli Bibliotekarzy Szkolnych na temat: „Czytelnictwo w różnych typach bibliotek”.

Cel naszego zebrania to:

• poznanie stanu czytelnictwa dzieci i młodzieży,
• wymiana doświadczeń bibliotekarzy.

Przebieg spotkania:
Na wstępie nauczyciel bibliotekarz Szkoły Podstawowej w Borku zaprezentowała zebranym bibliotekę w której pracuje. Wskazała na usytuowanie biblioteki, wyposażenie w sprzęt multimedialny, dobrą współpracę z dyrekcją i nauczycielami, rodzicami oraz instytucjami, urzędami i zakładami pracy. Szczegółowo omówiła bogatą i różnorodną działalność pedagogiczno-wychowawczą prowadzoną przez bibliotekarzy.
Następnie wybrani nauczyciele bibliotekarze z poszczególnych typów szkół przedstawili czytelnictwo dzieci i młodzieży w swoich placówkach:

• koleżanka z Krobi omówiła czytelnictwo najmłodszych z klas 1-3, uczniów starszych z klas 4-6 oraz gimnazjum,
• bibliotekarka z Gostynia przybliżyła sposoby działalność biblioteki w celu zainteresowania uczniów książkami oraz przeanalizowała czytelnictwo młodzieży gimnazjalnej,
• z kolei o stanie czytelnictwa najstarszej grupy uczniów poinformowała bibliotekarka z jednej ze szkół średnich z Gostynia.

Raz w roku media podają wyniki najnowszych badań dotyczących stanu czytelnictwa w Polsce i okazuje się, że są one alarmujące, bo wynika z tego, że "około połowa potrafiąca składać litery w słowa nie przeczytała w ubiegłym roku ani jednej książki". Do codzienności związanej z biblioteką szkolną należy wychodzenie ucznia bez książki, mimo prób namawiania, by się nią zainteresował. Często też – jak się już nakłoni młodego czytelnika – padają pytania, czy publikacja nie jest za gruba i czy posiada odpowiednio duży druk. Teoretycznie niemal wszyscy wiedzą, że czytanie książek z literatury pięknej uczy sprawnego posługiwania się polszczyzną, wzorców moralnych, empatii, a przy tym uwrażliwia, uszlachetnia, rozwija wyobraźnię itp. Ale czy te wartości są dzisiaj nadal w cenie?
Wydaje się też, że czytelnictwo w naszym kraju nie wygląda obiecująco. Jedynie początek lat 90. zarejestrowany został jako swoisty boom czytelniczy, bowiem za-interesowanie lekturą zadeklarowało aż 71% polskiego społeczeństwa. Potem było już coraz gorzej. „Z biegiem czasu przekonanie, że człowiek kulturalny powinien czytać książki, ustąpiło poczuciu uczestniczenia poprzez telewizję w kulturze i tym samym zwolnienie z czytania książek zdawało się być usprawiedliwione. Pozbawiony społecznych sankcji i kulturowych konsekwencji zwyczaj czytania indywidualizował się. Nie można już było powiedzieć, jak nie czytasz, jesteś poza kulturą oficjalną, poza grupą, poza dobrym towarzystwem”.
Z badań wynika, że w coraz większym stopniu wyróżnia się - niemała w końcu - grupa osób, które z racji formalnego wykształcenia czytają sporo i nie chcą z tego nawyku zrezygnować, są świadome, że należy się kształcić ustawicznie i tę ideę wcielają w życie. Jednocześnie kurczą się czytelnicy z wykształceniem średnim oraz najmłodsi.
A jak wygląda czytelnictwo w polskiej szkole, wszak szkoła to czas obowiązkowego czytania? Okazuje się, że i uczniowie niechętnie czytają lektury szkolne poza chlubnymi wyjątkami. Niestety, w dobie nastawienia na łatwy wizualny odbiór, książka często przegrywa z telewizorem i komputerem. Nie zawsze też rodzice zaszczepiają swoim dzieciom zamiłowanie do czytania, co gorsza, sami kupują swym pociechom pseudoopracowania, streszczenia, tzw. „pomoce naukowe”, które czynią w umysłach młodych więcej szkody niż pożytku, bowiem (pomijając błędy merytoryczne) narzucają schematyzm odbioru lektury, przez co nie pozwalają na emocjonalny jej odbiór - a co za tym idzie – na intelektualne osądy, oceny i wnioski.
I chociaż – jeśli chodzi o dzieci i młodzież – czytanie książek jest zajęciem nieco bliższym współczesnym dziewczętom niż chłopcom (dzisiaj kobiety w Polsce są lepiej wykształcone) to aktualny stan czytelnictwa należy traktować jako permanentny kryzys, z którego wynika, iż zaledwie 36% badanej młodzieży czyta książki, zaś 64% czyta rzadko albo wcale. Wskazuje to więc na niskie aspiracje polskiego społeczeństwa. Ci, którzy nie czytają wcale lub czynią to bardzo rzadko, jako powód podawali niechęć do czytania i brak takiej potrzeby, brak umiejętności koncentrowania się na czytanym tekście. Dla nich książki są nudne i niezrozumiałe, więc ich one nie interesują.
Senior polskiej polonistyki – jak siebie nazywa Stanisław Bortnowski – a zarazem pracownik naukowy UW i autor wielu doskonałych publikacji metodycznych dla polonistów – stwierdza, że jest niewielka jeszcze szansa na to, by proces degradacji książki powstrzymać. Wymagałoby to jednak zaangażowania się wszystkich stron: nauczycieli, przedstawicieli komisji egzaminacyjnych, autorów programów i podręczników, wydawców, rodziców, opinii publicznej.
Bortnowski współwinnych kryzysu czytelnictwa dostrzega w: zmniejszonych wymaganiach programowych (patrz Informator maturalny: maturzysta powinien jedynie poznać jedną wybraną powieść europejską XIX w., jedną XX w., jeden dramat polski i jedną powieść po 1945 r.), systemie egzaminacyjnym, który bada namiętnie czytanie ze zrozumieniem, ale sprawdzenie tej umiejętności dzieje się kosztem czytania głośnego, formułach egzaminacyjnych dotyczących szkoły podstawowej, gimnazjalnej i ponadgimnazjalnej (ta z nową maturą dopuszcza, by abiturient napisał wypracowanie, które jest na pół rozprawką, pół komentarzem do załączonych stron – błędy merytoryczne i nieznajomość lektury nie są brane pod uwagę). Winni są także autorzy podręczników, którzy przygotowali antologie z kilkudziesięcioma tekstami z różnych utworów, a nie przygotowali opracowań pozwalających na odbiór, interpretację dzieł. Według autora, szkoła średnia została spacyfikowana (zabrano jej jeden rok nauki i nauczania), w szkole podstawowej zaś i gimnazjum wymagania obowiązkowe w wieku, gdy uczniowie powinni czytać i czytać, są bardzo ubogie: dwa, trzy tytuły rocznie.
Stanisław Bortnowski idąc tropem hasła: „Cała Polska czyta dzieciom”, zaproponował nowe hasło: „Każdy uczeń czytelnikiem”, w myśl którego: poloniści atrakcyjnie prowadząc lekcje i konsekwentnie wymagając przeczytania lektury w całości, a jednocześnie ukazując schematyzm bryków, staną się dzięki swoim zabiegom przewodnikami młodych po świecie literackiego poznania. W grę powinna też wchodzić stała współpraca polonistów z biblioteką szkolną, w celu wspomożenia procesu dydaktycznego. Zadaniem zaś Ministerstwa Edukacji jest systematyczne badanie umiejętności głośnego czytania, dokonanie przeglądu bibliotek szkolnych i przeznaczenie sporych sum na wymianę księgozbiorów i jego uzupełnienie o nowości (szukanie wsparcia w funduszach europejskich). Wydawcy i autorzy podręczników niech dopiszą rozdziały ułatwiające poznawanie dłuższego tekstu. Ponadto Centralna Komisja Egzaminacyjna winna tak zmodyfikować egzaminy, aby znajomość kanonu na szczeblach niższych była wysoko promowana, a na poziomie maturalnym stała się warunkiem zaliczenia egzaminu.
Cały ten proces długofalowy powinny wesprzeć media i rodzice, zachęcający dzieci i młodzież do czytania lektur.
Na koniec autor przestrzega przed nasyceniem programów polonistycznych multimediami i przewiduje, że jeśli jego utopia się nie sprawdzi, to czytanie obszernych dzieł stanie się dla młodzieży zajęciem wyłącznie hobbistycznym.
Jak na tym dość szeroko zarysowanym tle dotyczącym czytelnictwa wygląda nasza szkoła i jakie w związku z tym można wysnuć wnioski odnośnie do naszej młodzieży?
Okazuje się, że na podstawie analizy danych dotyczących czytelnictwa w ZSZ w Gostyniu, na przestrzeni pięciu lat (od roku 1999/2000 do 2004/2005), średnia wypożyczeń w szkole średniej w poszczególnych latach utrzymywała się prawie na nie zmienionym poziomie – powyżej 8 książkach na 1 ucznia, ale – trzeba to zaznaczyć – przy z roku na rok rosnącej liczby młodzieży w tym typie szkoły. Wyjątek stanowił pierwszy badany rok szkolny 1999/2000, kiedy to średnia wynosiła 15,5 książki przy 460 uczniach. Tymczasem w Zasadniczej Szkole Zawodowej rokiem najlepszym spośród tych lat wymienionych – był rok 2002/2003: 6,2 książki (średnia) przy 430 uczniach i przy systematycznie malejącej liczbie oddziałów tego typu szkoły, natomiast najgorszym był rok 2004/2005, kiedy to niecała książka (średnia) przypadała na każdą z 362 osób.
Jako ciekawostkę można podać stan czytelnictwa u nauczycieli naszej szkoły pełnozatrudnionych i pracowników administracji w tych samych latach, co omówione czytelnictwo uczniów. Okazuje się, że wraz ze wzrostem liczby nauczycieli pełnozatrudnionych w ZSZ w Gostyniu, rosła liczba wypożyczonych przez nich publikacji, chociaż rokiem najbardziej sprzyjającym czytelnictwu był w tym przypadku rok 2002/2003. Nie mniej jednak jest to akcent optymistyczny, bo kto jak kto, ale nauczyciel powinien być pod tym względem przykładem dla innych grup zawodowych.
Co generalnie z tego wynika? Nie ma co prawda, powodów do rwania sobie włosów z głowy, ale nie ma też powodów do radości. Trzeba przede wszystkim przystanąć przy uczniach Zasadniczej Szkoły Zawodowej i wszystkich chętnych do korzystania z naszych zbiorów objąć szczególną opieką. Trzeba też niezmiennie na lekcjach bibliotecznych w obu typach szkół kłaść nacisk na rolę książki w życiu człowieka i podkreślać potrzebę czytania w permanentnym kształceniu się, zdobywaniu wiedzy. Równie ważna jest stała i szeroko pojęta współpraca z nauczycielami polonistami w zakresie propagowania wśród młodzieży literatury pięknej. Skutecznym sposobem na promowanie dobrej książki są konkursy czytelnicze, literackie i językowe, jak również wizualne formy upowszechniania czytelnictwa w postaci tematycznych gazetek i wystawek wspomagających proces dydaktyczny szkoły. Nie można – rzecz jasna – zapomnieć o uzupełnianiu i wzbogacaniu księgozbioru biblioteki szkolnej o nowości z literatury pięknej, jak również z różnych dziedzin nauki i techniki, aby móc wypożyczać książki zgodnie z autentycznymi zainteresowaniami ucznia.
„Oczytanie bowiem pozwala wyjść poza najbliższą zagrodę i spojrzeć na siebie i innych jak na przemijającą, a zarazem stanowiącą kontynuację cząstkę ludzkości. Przez stale pogłębiającą się niewiedzę tracimy szansę wobec innych, a także zatracamy się w powszedniości i niemocy, z której będziemy wygrzebywać się przez dziesięciolecia, bowiem zaniedbania w dziedzinie edukacji oddalają nas od reszty galopującego ku postępowi świata”.

 

(Na podstawie artykułów o czytelnictwie zamieszczonych w czasopismach: „Język Polski w Liceum”, „Biblioteka w Szkole”, „Poradnik Bibliotekarza”, „Nowa Szkoła” oraz w oparciu o dane dotyczące czytelnictwa w latach: 1999/2000 - 2004/2005 w Zespole Szkół Zawodowych w Gostyniu.)

Oprac. Urszula Jaraczewska

 

 

Tytuły w przygotowaniu

1. Kędziora T.: Bibliografia pedagogiczna w Polsce. Warszawa: Wyd. SBP. Seria NAUKA –DYDAKTYKA – PRAKTYKA
2. Maj Jerzy: Statystyka w bibliotece i jej otoczeniu. Warszawa: Wyd. SBP. Seria NAUKA – DYDAKTYKA – PRAKTYKA

Spotkanie odbyło się w Bibliotece Pedagogicznej w Gostyniu w dniu 24 listopada 2005 r.

Cel:

• zapoznanie z bibliotecznym programem komputerowym MAK,
• pogłębienie wiedzy o UKD,
• poznanie zasad klasyfikowania zbiorów konkretnej biblioteki,
• wymiana doświadczeń.

Przebieg spotkania:

1. Charakterystyka bibliotecznego programu komputerowego MAK – wprowadzenie.
2. Zasady tworzenia opisu książki i czasopisma w programie MAK, tworzenie haseł przedmiotowych, wyszukiwanie książek za pomocą indeksów, katalogi i kartoteki elektroniczne – szkolenie.
3. „Moje nowe miejsce na Ziemi” – zajęcia biblioterapeutyczne dla dzieci – prowadzenie instruktor powiatowy BPMiG w Gostyniu.
4. Opracowanie książek – omówienie zmian systemu UKD, w szczególności reklasyfikacja działów 8 i 9, przykłady.

Na wstępie pracownik Biblioteki Pedagogicznej w Gostyniu scharakteryzowała program komputerowy MAK. Następnie szkolenie objęło zasady tworzenia opisu książki i czasopisma w programie MAK, wyszukiwanie książek i artykułów z czasopism w bazach biblioteki, katalogi i kartoteki elektroniczne. Z kolei odbyły się zajęcia biblioterapeutyczne przeznaczone dla dzieci według scenariusza „Moje nowe miejsce na Ziemi” opracowanego w oparciu o bajkę terapeutyczną „Czarnulek” – opowiadającą o przezwyciężaniu lęku w nowych otoczeniu. Zajęć wzbogacone nagraniami muzycznymi oraz rysunkami przeprowadziła pani instruktor powiatowy. Miały one na celu wzbogacenie warsztatu pracy bibliotekarzy o nową formę pracy z uczniami.

Zmiany systemu UKD.

Od 1992 roku UKD przeżywał okres gruntownej rewizji, którą po latach zastoju podjęło Konsorcjum ds. UKD. I choć w początkowym okresie komputeryzacja bibliotek spowodowała zmniejszenie zainteresowania klasyfikacjami jako instrumentami opracowania rzeczowego dla potrzeb zautomatyzowanych katalogów, to z czasem mit o nieprzydatności języków klasyfikacyjnych dla systemów automatycznych został obalony. Pierwsza wersja podręcznika UKD została wydana już 1993 r. przez Wyd. SBP i w niespełna w dwa lata jego nakład został wyczerpany. To potwierdziło przekonanie autorów o wielkim zapotrzebowaniu na informację o UKD i zasadach korzystania z niej, mimo niepokojących głosów o niechęci do UKD dochodzących ze środowiska bibliotekarskiego i prób lansowania poglądu, iż należy od tej klasyfikacji odstąpić.

Mówiąc o naszej szkole, należy powiedzieć, że choć były kupowane książki dotyczące zmian w klasyfikacji, jednak same zmiany nie zostały wprowadzone. Ciągle bazowałyśmy na starych tablicach FID 677. Dopiero wprowadzanie książek do bazy danych komputera, i to nie od samego początku ich wprowadzenia, spowodowało, że podjęłyśmy się zadania dokonania reklasyfikacji katalogów, zarówno tych tradycyjnych, jak i elektronicznych. Obecnie klasyfikujemy książki według tablic UKD wydanych w 1997 r. przez Bibliotekę Narodową. W książce tej omówiono również najważniejsze zmiany wprowadzone przez FID. Prowadzenie katalogów elektronicznych przyczyniło się do tego, że do katalogów tradycyjnych przygotowujemy po 2 karty – do katalogu alfabetycznego i rzeczowego. Są też i wyjątki np. gdy lektura zawiera opracowanie i życiorys autora (pisarza, poety) to wtedy karty zamieszczamy również w działach z A/Z Poszczególni pisarze polscy czy obcy, Biografie, natomiast szerszą informację umieszczamy w katalogach komputerowych, np. dział 91 Geografia, czy 94(438) Historia Polski.

Książki oraz publikacje zawierające tablice UKD wraz z komentarzem:

• Sosińska-Kalata B.: Podręcznik UKD dla bibliotekarzy i pracowników informacji. Warszawa 1995
• B. Sosińska-Kalata, Uniwersalna Klasyfikacja Dziesiętna, Warszawa 1993
• Turowska Teresa: Nowe tablice UKD. Bibliotekarz 1998 nr 5 s. 10-13

Materiały omówione i przekazane bibliotekarzom:



8 Językoznawstwo, w dziale tym zostały utworzone następujące poddziały: 9 Geografia. Biografie. Historia

Oprac. Jolanta Jędryczka

Zmiany klasyfikacji można opisać jako jeden z przypadków w odniesieniu do awansu zawodowego – przykład z zasobów Internetu.
mgr Mirosława Grabowska, Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Opolu

Identyfikacja problemu
Reklasyfikacja katalogu systematycznego wg Uniwersalnej Klasyfikacji Dziesiętnej w związku z gruntownymi zmianami wprowadzonymi przez Konsorcjum ds. UKD w 1992 r. i zastosowaniem tych zmian przez Bibliotekę Narodową w Warszawie do sposobu rzeczowego opracowania dokumentów w polskiej bibliografii narodowej - "Przewodniku Bibliograficznym" - od 1 stycznia 1998 r. oraz opublikowaniem w 1997 r. polskiej wersji tablic UKD, w celu dostosowania go do potrzeb użytkowników Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Opolu.
Użytkownicy Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Opolu, głównie nauczyciele i studenci, przyzwyczajeni do posługiwania się katalogiem systematycznym wg UKD w kontaktach z bibliotekarzami dyżurującymi w wydziałach udostępniania zgłaszali konieczność dostosowania opracowania rzeczowego wg UKD do wymogów międzynarodowych, gdyż na takie informacje bibliograficzne natrafiali w serwisach internetowych, a przede wszystkim w "Przewodniku Bibliograficznym". Musiały one znaleźć proste przełożenie na informację rzeczową uzyskiwaną w katalogu biblioteki pedagogicznej. Poza tym istniała konieczność dostosowania tego podstawowego warsztatu informacyjnego do standardów bibliotecznych. Wiele bibliotek, zdając sobie sprawę z konieczności wykonania ogromnej pracy koncepcyjnej, merytorycznej i technicznej, zrezygnowała ze stosowania UKD jako języka informacyjno-wyszukiwawczego. Pełniąc wówczas (1998 r.) funkcję kierownika Wydziału Opracowania Zbiorów uznałam za zasadne rozwiązanie tego problemu.

Geneza i dynamika zjawiska
Katalog systematyczny wg UKD jest w Pedagogicznej Bibliotece Wojewódzkiej w Opolu jednym z podstawowych systemów informacji rzeczowej o zgromadzonych materiałach bibliotecznych. Wprowadzenie przez Konsorcjum ds. UKD zmian spowodowało konieczność dostosowania schematu tego katalogu, a co za tym idzie i sposobu rzeczowego opracowania zbiorów, do wymogów międzynarodowych, by mógł on należycie spełniać zadania informacyjne. Należy w tym miejscu zaznaczyć, że nowy schemat UKD zastosowała w swoich opisach bibliograficznych polska bibliografia narodowa. Zjawisko nasiliło się wraz z upowszechnieniem Internetu, gdyż światowe serwisy informacyjne poprzez sieci komputerowe stały się coraz bardziej dostępne, również dla polskich użytkowników. Na przykład bardzo bliska naszej dziedzinie zainteresowań baza NISS (National Information Services and Systems), pracująca jako część brytyjskiego sektora edukacyjnego prowadząca serwisy informacyjne online dla społeczności edukacyjnej i naukowej. NISS używa symboli UKD jako szkieletu dla prezentowania informacji przedmiotowej. Stąd użytkownicy Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Opolu również oczekiwali tak zbudowanego katalogu systematycznego, o czym informowali bibliotekarzy w Wypożyczalni i Wydziale Informacyjno-Bibliograficznym. Jako bibliotekarz miałam świadomość wagi tego problemu.

Znaczenie problemu
Opierając się na dostępnej literaturze przedmiotu (B. Sosińska-Kalata, Uniwersalna Klasyfikacja Dziesiętna, Warszawa 1993) należy stwierdzić, iż dokonana gruntowna rewizja UKD wymuszona była rozwojem nauki, pojawieniem się wielu nowych dyscyplin, innym ujęciem wielu dziedzin. Wywołało to falę dyskusji na łamach specjalistycznych czasopism naukowych ("Bibliotekarz", "Zagadnienia Informacji Naukowej"). Autorzy artykułów, specjaliści z poważnych ośrodków naukowych (np. A. Pepol, Zastosowanie UKD w dużych bazach danych oraz serwisach internetowych, "Bibliotekarz" 1999, nr 5) podkreślając walory UKD jako jednego ze sposobów rzeczowego opracowania zbiorów, zwracali uwagę na konieczność reklasyfikacji katalogów, aby odpowiadały one funkcjonującemu obecnie podziałowi nauki. Dodatkowym argumentem przemawiającym za koniecznością reklasyfikacji był pogląd, wyrażony m.in. przez D.Grygrowskiego z Instytutu Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych Uniwersytetu Warszawskiego, iż "UKD jako język sztuczny przełamuje barierę języków naturalnych" (Możliwości wykorzystania UKD w bibliotecznych systemach zautomatyzowanych w sytuacji głębokich zmian w metodyce klasyfikowania, "Bibliotekarz" 1999, nr 2). Największe zmiany dotknęły sposobu klasyfikowania zbiorów z zakresu językoznawstwa i literatur w poszczególnych językach, gdyż wynikały z całkowitej rewizji poddziałów wspólnych języka, rasy, narodowości i grup etnicznych. Stąd największe oczekiwania w tym względzie wypływały od nauczycieli polonistów i studentów poszczególnych filologii. Najważniejsze zmiany w UKD zostały omówione m.in. przez T. Turowską z Biblioteki Narodowej w Warszawie w artykule Nowe tablice UKD ("Bibliotekarz" 1998, nr 5, s.10-13).

Prognoza
Negatywna - gdybyśmy zaniechali działań, katalog systematyczny przestałby spełniać swoje funkcje informacyjne. Przykładowo nauczyciel języka polskiego posiadający informację bibliograficzną, zaczerpniętą z "Przewodnika Bibliograficznego", iż najnowsze materiały metodyczne do nauczania swojego przedmiotu znajdzie w dziale oznaczonym symbolem 372.881.116.21, zamiast takiego działu w naszym katalogu odnalazłby dział 372.880.84.

Pozytywna - po przebudowie zgodnej z nowym schematem UKD, katalog systematyczny, który wówczas był dla użytkowników jedynym źródłem informacji o treści zgromadzonych książek, będzie odpowiadał najnowszym potrzebom użytkowników, poszukujących informacji rzeczowej. W katalogu tym odnajdą również w prosty sposób literaturę do wielu zagadnień, które wcześniej nie funkcjonowały w ogóle, np. samorząd terytorialny, Unia Europejska itp.

Propozycje rozwiązania

1. Opracowanie nowego schematu katalogu systematycznego według najnowszego wydania tablic UKD.
2. Porównanie dotychczasowego układu katalogu w PBW do opracowanego nowego schematu.
3. Opracowanie planu reklasyfikacji zbiorów i przebudowy katalogu w PBW i w filiach.
4. Stopniowa i systematyczna reklasyfikacja zbiorów.
5. Szkolenie pracowników PBW i filii.
6. Opracowanie informacji w sali katalogowej dla użytkowników

Wdrażanie oddziaływań

1. I etap objął opracowanie nowego schematu katalogu według nowego wydania tablic UKD i został zrealizowany w 1998 r. Stanowił on podstawę do rozpoczęcia prac nad katalogiem w PBW oraz katalogami w filiach PBW i materiał instruktażowy do działalności szkoleniowej.
2. II etap to systematyczna reklasyfikacja katalogu uwzględniona w kolejnych planach pracy wydziału : 1998 r. - Reklasyfikacja działów 8. Językoznawstwo. Nauka o literaturze. Literatura piękna i działów pokrewnych np. Nauczanie historii literatury i poszczególnych przedmiotów; 1999 r. - dokończenie przebudowy działu oznaczonego symbolem 8 oraz przebudowa działu oznaczonego symbolem 9. Geografia. Biografie. Historia, utworzenie nowego działu 004. Informatyka i technika komputerowa; 2000 r. - reklasyfikacja pozostałych działów. Na skutek przeprowadzonych działań użytkownicy biblioteki otrzymali przebudowany katalog odpowiadający ich potrzebom informacyjnym, zgodny z najnowszym wydaniem tablic UKD, uwzględniający współczesny podział nauki. W sali katalogowej przygotowano odpowiednie wizualne materiały informacyjne (nowy schemat katalogu i indeks przedmiotowy do katalogu).
3. III etap realizowany jednocześnie to działalność szkoleniowa. W 1998 r. zostały przeprowadzone 3 szkolenia dla bibliotekarzy nt. zmian w UKD i reklasyfikacji katalogu.

Przykład ilustrujący oddziaływanie
Ponieważ do tej pory w opisie przypadku posługiwałam się przykładami dotyczącymi tych działów katalogu, które najliczniej są reprezentowane w PBW, również jako przykład ilustrujący oddziaływanie chciałabym podać uporządkowanie informacji o literaturze z zakresu językoznawstwa, zagadnienia szczególnie ważnego dla grupy użytkowników, którą stanowią przede wszystkim nauczyciele poloniści. Według przeprowadzonych w PBW badań czytelniczych i danych statystycznych Wydziału Udostępniania stanowią oni 21,3 % użytkowników biblioteki.
Gruntowna rewizja tego działu wynikała z całkowitej rewizji poddziałów wspólnych języka. I tak:


Stosownie do tych zmian zbudowano schemat katalogu systematycznego, dokonano reklasyfikacji, przebudowano katalog, przeszkolono bibliotekarzy, zamieszczono informację wizualną w katalogu dla użytkowników.

Efekty oddziaływań
Tak przebudowany katalog jest zgodny z informacją bibliograficzną uzyskaną z "Przewodnika Bibliograficznego" i serwisów internetowych.
W 2000 r. Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Opolu przeprowadziła badania na temat roli PBW jako źródła informacji dla nauczycieli i studentów wśród wybranych losowo nauczycieli i studentów województwa opolskiego. Na pytanie o częstotliwość korzystania z dostępnych w bibliotece katalogów 48,1% badanych nauczycieli i 38 % studentów odpowiedziało, iż korzysta "bardzo często" z katalogu wg UKD.
Uważam, iż przedstawiony przypadek został rozwiązany zgodnie z pozytywną prognozą.

Kolejne spotkanie nauczycieli bibliotekarzy odbyło się w listopadzie 2006 r. w Zespole Szkół Zawodowych w Gostyniu. Głównym tematem było omówienie regulaminów szkolnych centrów multimedialnych działających w różnych typach szkół: podstawowych, gimnazjach i średnich.

Cel naszego spotkania to:

• omówienie działalności MCI,
• zapoznanie z portalami edukacyjnymi,
• poznanie zasad korzystania z baz danych Biblioteki Narodowej,
• wymiana doświadczeń nauczycieli bibliotekarzy.

Przebieg spotkania:
Temat naszego spotkania został podyktowany otrzymaniem przez większość bibliotek szkolnych naszego powiatu pracowni komputerowych w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.

1. Prezentacja biblioteki i centrum ZSZ w Gostyniu; regulaminy MCI – prezentacja i omówienie

Po powitaniu, uczestnicy spotkania zwiedzili centrum multimedialne ZSZ w Gostyniu – stanowiska oraz zgromadzone płyty CD i DVD. Następnie, krótko przybliżono zgromadzonym nauczycielom bibliotekarzom działalność biblioteki w której odbywało się spotkanie. Z kolei przeszłyśmy do omówienia regulaminów naszych centrów. Uczestniczkom spotkania zostały rozdane, opublikowane w Internecie, przykładowe teksty regulaminów opracowane przez opiekunów pracowni różnych typów szkół. Następnie jedna z bibliotekarek, ze szkoły podstawowej, zaprezentowała i szczegółowo przedstawiła poszczególne zasady obowiązujące w jej centrum. Na bazie tego właśnie regulaminu przebiegała dyskusja. W trakcie wymiany uwag koleżanki odnosiły się do poszczególnych punktów regulaminu, nawiązywały do swoich kilkumiesięcznych doświadczeń oraz dzieliły się spostrzeżeniami dotyczącymi działalności swoich pracowni. Stwierdziłyśmy, że w większości punkty naszych regulaminów ujmują te same zagadnienia. Różnice wynikają natomiast z uściślenia niektórych zasad korzystania z komputerów w zależności od grupy wiekowej korzystających uczniów.

1. Język haseł przedmiotowych Biblioteki Narodowej.

1. Opis bibliograficzny artykułu z czasopism.

Bibliotekarka biblioteki pedagogicznej przypomniała i omówiła poszczególne stopnie szczegółowości opisu bibliograficznego artykułu z czasopism. Zwróciła uwagę na elementy obowiązkowe opisu, niezbędne do identyfikacji dokumentu oraz znaki interpunkcyjne.

1. Linki edukacyjne jako źródło informacji.

W pracowni komputerowej uczestniczki spotkania zapoznały się z ciekawymi i przydatnymi w pracy bibliotekarza stronami internetowymi.

Serwisy oświatowe

Dnia 29 listopada 2007 r. w Zespole Szkół Zawodowych w Gostyniu przy ul. Poznańskiej 1b odbyło się spotkanie Zespołu Samokształceniowego Nauczycieli Bibliotekarzy Szkolnych.

Celem spotkania było:

• zapoznanie z możliwościami tworzenia stron www za pomocą edytora tekstu,
• poznanie stron internetowych bibliotek szkolnych i pedagogicznych,
• poznanie zasad korzystania z katalogu portalu internetowego.

Przebieg spotkania:
Na wstępie, w pracowni komputerowej odbyły się warsztaty wraz z ćwiczeniami praktycznymi dotyczące:

• podstaw projektowania stron www,
• ogólnych zasad redagowania stron www za pomocą edytora tekstu,
• redagowania strony www własnej biblioteki z wykorzystaniem edytora tekstu.

Zajęcia te przygotowała i poprowadziła koleżanka z biblioteki pedagogicznej w Gostyniu.

Na zakończenie szkolenia podała literaturę przedmiotu:

1. Krzymowska B.: Strony www bez programowania czyli Word jako edytor stron internetowych. Michałowice 2005
2. Koba G.: Technologia informacyjna dla szkół ponadgimnazjalnych. Wrocław 2002
3. Stronka A.: Mądry bibliotekarz po szkodzie, czyli o czym trzeba wiedzieć, publikując stronę www biblioteki szkolnej w Internecie. "Biblioteka w Szkole" 2004 nr 9 s. 8-9
4. Bohuszewicz H., Bonk G.: Dobra strona bibliotek. "Biblioteka w Szkole" 2007 nr 1 s. 7-9

Następnie korzystając z pracowni komputerowej został zaprezentowany i omówiony katalog sieciowy portalu www.onet.pl, gdzie znajduje się ok. 140 serwisów bibliotek szkolnych i pedagogicznych starannie przejrzanych i opisanych. Również na portalu www.wp.pl można zapoznać się z ponad 20 serwisami bibliotek szkolnych i pedagogicznych.

Z kolei zwrócono uwagę na stronę internetową czasopisma bibliotekarskiego Biblioteka w Szkole www.bibliotekawszkole.pl, gdzie w dziale Pokaż swoją dobrą stronę prezentowane są strony bibliotek wyróżnionych przez to pismo oraz zgłoszonych do konkursu. W linku Poprzedni laureaci szczegółowo omówiono kilka wybranych bibliotek, które czytelnie i przejrzyście zostały zaprojektowane. Obok informacji podstawowych dotyczących biblioteki i regulaminów można znaleźć też ciekawe podstrony zawierające m.in.: złote myśli, cytaty o książce i bibliotece, humor, prezentacje multimedialne, wiadomości o Międzynarodowym Dniu Bibliotek.
Choć wszystkie wyróżnione strony są interesująco opracowane i warte obejrzenia, na spotkaniu zwróciłyśmy uwagę na:

• pierwszą z wyróżnionych w grudniu 2001 - bibliotekę X Liceum Ogólnokształcącego w Toruniu,
• w maju 2004 - bibliotekę Zespołu Szkół Zawodowych w Nowym Sączu,
• w maju 2006 - bibliotekę Szkoły Podstawowej nr 2 z Oddziałami Integracyjnymi w Woli,
• w listopadzie 2006 - bibliotekę Zespołu Szkół w Babimoście,
• w grudniu 2006 - bibliotekę Szkoły Podstawowej nr 13 przy Zespole Szkół w Żorach,
• w marcu 2007 - bibliotekę Zespołu Szkół w Dobrzejewicach,
• w kwietniu 2007 - bibliotekę szkolną Gimnazjum nr 1 im. Janusza Korczaka w Lędzinach.

Do konkursu zgłaszane i wyróżnianie są też biblioteki pedagogiczne - pierwszą laureatką zastała Biblioteka Pedagogiczna w Piotrkowie Trybunalskim nagrodzona w październiku 2002. Ciekawie redagowana jest też strona Warmińsko-Mazurskiej Biblioteki Pedagogicznej im. prof. Tadeusz Kotarbińskiego w Olsztynie - wyróżniona w czerwcu 2005 r.
Nawiązując do poprzedniego spotkania podkreślono, że na stronie tej znajduje się podstrona Zróbmy razem regulamin, gdzie można zapoznać się z przepisami prawnymi, z informacjami, co powinien zawierać regulamin, nadesłanymi przykładowymi regulaminami Multimedialnego Centrum Informacji lub można go wspólnie opracować podając swoje propozycje.
Ponadto w swojej pracy pedagogicznej nie tylko bibliotekarze, ale i poloniści mogą wykorzystać materiały zamieszczone w linkach: Edukacja czytelnicza i medialna - gdzie publikowane są programy, rozkłady materiałów nauczania, scenariusze zajęć, ewaluacja programów edukacji czytelniczej i medialnej oraz artykuły, Prezentacje multimedialne - ciekawa i atrakcyjna forma przekazu informacji, zawiera różne prezentacje przygotowane w PowerPoint lub Krótkie gazetki na dłuższe przerwy.

Kolejnym punktem naszego spotkania była prezentacja stron internetowych bibliotek szkolnych powiatu gostyńskiego.

Sprawy bieżące:

• Zwrócono uwagę na dwa ciekawe artykuły dotyczące przeprowadzania skontrum w bibliotece szkolnej, które ukazały się w bibliotekarskim czasopiśmie Biblioteka w Szkole 2007 nr 4 i 11. Przykładowe pliki skontrum w Excelu można znaleźć na stronie internetowej wspomnianego czasopisma www.bibliotekawszkole.pl.
• Przeprowadzono też ankietę, której celem było poznanie opinii i sugestii nauczycieli bibliotekarzy dotyczących tematyki kolejnych spotkań. Największe zainteresowanie bibliotekarzy uzyskały następujące tematy: opracowanie zbiorów - katalogowanie, klasyfikowanie; ogólnopolskie akcje dotyczące książek czy program MOL - Optivum.
• Przekazano nauczycielom bibliotekarzom zestawienia bibliograficzne wyszukane w Internecie, zawierające informacje o wielu ciekawych i przydatnych stronach internetowych

---

Dostęp do Internetu otwiera przed użytkownikiem nowe możliwości, dlatego ważna jest umiejętność sprawnego poruszania się po sieci, szybkiego dotarcia do potrzebnych źródeł. Niniejszy informator zawiera wiele adresów internetowych przydatnych nauczycielom, bibliotekarzom i studentom. Są tu adresy portali, wyszukiwarek. Wiele miejsca zajmują strony, przydatne w nauczaniu różnych przedmiotów na wszystkich etapach edukacyjnych, serwisy edukacyjne i bibliotekarskie. Można znaleźć także wiele ciekawych adresów dotyczących awansu zawodowego nauczycieli.


Onet.pl - http://www.onet.pl
Największy polski portal. Posiada dwa narzędzia do wyszukiwania informacji : wyszukiwarkę Infoseek - do przeglądania zasobów polskiego Internetu, Altawistę - do przeszukiwania zasobów światowego Internetu. Ponadto katalog polskich zasobów Internetu, kompleksowe bazy danych. Znajduje się tu Encyklopedia, Słowniki, Multimedia, Film, Książki, Prasa.

Wirtualna Polska - http://www.wp.pl
Zawiera katalog zebranych i uszeregowanych tematycznie w 16 kategoriach stron WWW, serwisy tematyczne. Umożliwia przeszukiwanie polskich i globalnych zasobów Internetu, założenie konta pocztowego, korzystanie z encyklopedii.

Interia.pl - http://www.interia.pl
Posiada serwisy tematyczne, polską wyszukiwarkę NETsprint i światową Altawista, katalog stron internetowych. Istnieje możliwość założenia bezpłatnego konta pocztowego, korzystania z encyklopedii.



Google - http://www.google.com.pl
Umożliwia wyszukiwanie według wybranych narzędzi językowych. Pozwala na wyszukiwanie samych stron WWW, jak i wyłącznie grafiki. Znajduje tylko te dokumenty, które zawierają wszystkie wyrazy wpisane w oknie wyszukiwania bez potrzeby wpisywania operatora AND.

Szukacz - http://www.szukacz.pl
Wyszukuje dokumenty w języku polskim. Składa się z dwóch modułów : zbieracza i odpowiadacza. Zbieracz wyszukuje dokumenty napisane w języku polskim. Tworzone jest w nim archiwum, z którego co pewien czas budowana jest nowa kolekcja. Zarchiwizowane dokumenty stanowią bazę odpowiadacza.

e- multi - http://www.emulti.pl
Zadaje pytania do kilku wyszukiwarek w tym samym czasie. Użytkownik otrzymuje wyniki z dziesięciu polskich i światowych. Po pobraniu wyników usuwa duplikaty, sortuje je w zależności od celowości trafienia, następnie losuje i wyświetla wyniki.



Eduseek - http://www.eduseek.pl
Największy polski portal edukacyjny. Składa się z trzech podstawowych platform: uczeń, rodzic, nauczyciel. W części przeznaczonej dla ucznia, można znaleźć pomoce, informacje, rozrywkę. W module dla rodziców mamy: rankingi szkół, informacje o korepetycjach, wskazówki metodyczne dla rodziców, standardy egzaminacyjne. Moduł nauczycielski zawiera: konspekty lekcji, scenariusze z materiałami pomocniczymi, rozkłady materiału, a także informacje dotyczące awansu zawodowego.

Szkoła.net - http://www.szkola.net.pl
Portal umożliwia założenie konta pocztowego. Jest również chat, pozwalający na wymianę poglądów. Zawiera hasła skierowane do młodzieży: ściągi, kursy, korepetycje, komiks, gry, komputery, podróże. Dzięki licznym pomocom naukowym uczeń może przygotować się do sprawdzianów i egzaminów oraz czerpać wiedzę odpowiadającą jego zainteresowaniom.

Gimnazjum - http://www.gimnazjum.pl
Serwis przeznaczony dla nauczycieli, edukatorów i rodziców. Zawiera informacje o reformie oświaty, podręcznikach, programach nauczania, wykazy najważniejszych instytucji oświatowych. Możliwe jest także publikowanie prac nauczycieli.

Liceum - http://www.liceum.pl
Zawiera materiały związane z liceum: sylabusy, podstawy programowe, problematykę dotyczącą matury, informacje o olimpiadach przedmiotowych, rankingi szkół.

Matura.pl - http://www.matura.pl Portal przeznaczony dla maturzystów i osób wybierających się na studia wyższe. Dostarcza porad, materiałów pomocniczych w przygotowaniu się do egzaminów wstępnych, wyboru odpowiedniej szkoły wyższej.

Internetowy przewodnik po szkołach - http://www.szkoly.net.pl
Witryna poświęcona szkołom. Zawiera bazę adresową szkół z całej Polski, aktualności oświatowe, informacje na temat awansu zawodowego nauczycieli, wykazy podręczników do różnego typu szkół, teksty lektur. Ponadto adresy logopedów, instytucji zajmujących się korepetycjami, zestaw szkół językowych.

Interkl@sa - http://www.interklasa.pl
Serwis adresowany do nauczycieli, uczniów i ich rodziców. Jest stale poszerzany o dodatkowe działy tematyczne. Oferuje rzetelną informację. Na potrzeby środowiska edukacyjnego platforma www.interklasa.pl została wyposażona w liczne funkcje: poczta elektroniczna, grupy dyskusyjne, Nauczycielska Internetowa Księgarnia Edukacyjna, darmowe strony WWW dla szkół, możliwość publikacji prac nauczycieli rodziców.

Profesor.pl - http://www.profesor.pl
Serwis przeznaczony dla uczniów szkół podstawowych, studentów i nauczycieli. Materiały zawarte w serwisie podzielone są na trzy kategorie: artykuły, materiały, publikacje. Istnieje możliwość wyszukiwania po wybraniu przedmiotu nauczania. Młodzież znajduje tu wypracowania, testy, tematy maturalne z różnych przedmiotów, porady jak przygotować się do egzaminów na wyższe uczelnie. Są także wskazówki jak stać się nauczycielem dotyczące awansu zawodowego oraz planowania rozwoju zawodowego.

oeiizk - http://www.oeiizk.edu.pl
Zawiera informacje związane z wykorzystaniem technologii informacyjnej w nauczaniu różnych przedmiotów, a także związane z awansem zawodowym. Podzielony jest na działy tematyczne. Dział "przedmioty" posiada autorskie opracowania dotyczące lekcji z różnych przedmiotów dla szkół podstawowych, gimnazjów i liceów. Dział "doskonalenia" zawiera informacje o szkoleniach i kursach dla nauczycieli. Dostępne są też materiały dotyczące awansu zawodowego, prace dyplomowe nauczycieli.

Literka - http://www.literka.pl
Internetowy Magazyn Publikacji - serwis poświęcony tematyce związanej z awansem i doskonaleniem zawodowym nauczycieli. Istnieje możliwość publikacji artykułów, konspektów, opracowań.

Polskie Zasoby Edukacyjne - http://www.republika.pl/jacekdoj/index.htm
Spis polskich zasobów edukacyjnych podzielonych na kilkanaście kategorii. Znajdują się tu materiały do prowadzenia zajęć lub też uzupełniające zajęcia.

Nauka.pl - http://www.nauka.pl
Informacje zawarte w serwisie skierowane są do uczniów wszystkich typów szkół i nauczycieli akademickich. Nauka.pl podzielona jest na bloki tematyczne: szybka nauka, dział absolwenta, języki obce, finanse studenta, ściągi. Jest także baza korepetytorów i tłumaczy z całej Polski. Serwis zawiera porady nauczania dla korepetytorów i dla uczniów.



Polski on-line - http://www.polski.prv.pl
Strona przeznaczona dla uczniów. Zawiera biografie polskich i zagranicznych autorów. Są tu także opracowania wybranych dzieł literackich, przykładowe wypracowania, chat i słownik.

Staropolska on-line - http://www.staropolska.gimnazjum.com.pl
Serwis edukacyjny poświęcony dawnej literaturze polskiej. Jego zasadniczą częścią jest biblioteka utworów staropolskiego piśmiennictwa, wybór opracowań, materiał ikonograficzny i dźwiękowy. Są także takie działy jak: konspekty, tradycja, linki i inne.

Mickiewicz - http://www.mickiewicz.art.pl
Strona poświęcona życiu i twórczości Adama Mickiewicza. Zawiera życiorys poety, wybór wierszy, opracowania jego utworów.

http://www.herbert.art.pl
Strona poświęcona życiu i twórczości Zbigniewa Herberta. Zawiera wybór jego wierszy, prozę poetycką, analizę wybranych tekstów.

http://www.filo.pl
Portal językowy z dużą dozą materiałów przydatnych w nauce języków obcych. Znajduje się tu dużo ćwiczeń językowych, ćwiczeń tekstowych, testy, zabawy językowe dla dzieci i młodzieży. Dla studentów publikowane są skrypty, referaty, wykłady. Dla nauczycieli konspekty, wykazy literatury, podręczników.

http://www.angielski.edu.pl
Serwis dla uczących się języka angielskiego. Można znaleźć tu gramatykę, słowniki, testy, słówka, krzyżówki, gry językowe, recenzje, opracowania itp.

http://www.ang.cad.pl
Można tu znaleźć materiały przydatne w nauce języka angielskiego: dowcipy, wypracowania, gramatykę historię Anglii.

http://www.inawe.de
Niemieckojęzyczna witryna dla uczących się języka niemieckiego. Znajdują się tu ćwiczenia, testy, gramatyka, filmy i prezentacje multimedialne.

http://www.historia.pl
Polski portal historyczny. Oferuje adresy stron związanych z historią, artykuły historyczne.

http://www.historia.net.pl
Portal historyczny, w którym opracowania podzielone są na okresy: Starożytność, Średniowiecze, Renesans, Oświecenia, Wiek XIX, Wiek XX.

http://www.historycy.pl
Forma kwartalnika multimedialnego skierowanego do osób, które interesują się historią. Strona zawiera artykuły poświęcone różnym epokom i tematom historycznym, recenzje książek, artykułów, wystaw. Znajduje się tu również galeria obrazów, grafiki, map i zdjęć.

http://www.geografpol.terramail.pl
Serwis poświęcony geografii Polski. Informacje uporządkowane są w działach: Informacje ogólne, Zestaw map, Ludność, Warunki naturalne, Rolnictwo, Rybołówstwo.

http://www.geo.uj.edu.pl
Serwis zawiera adresy stron internetowych poświęconych geografii.

http://www.gsi.w.pl
Geograficzny Serwis Informacyjny - zawiera prace o tematyce geograficznej, galerię zdjęć, tapety.

http://www.biologia.pl
Portal biologiczny zawierający kursy z różnych działów biologii, artykuły z tej dziedziny, leksykon medyczny, testy, słownik terminów związanych z biologią.

http://www.epsilon.kim.pl
Witryna dla uczniów szkół średnich, studentów i miłośników matematyki. Zawiera wykłady z analizy matematycznej, różnego rodzaju zadania, wzory.

http://www.republika.pl/fizykmania
Strona dla uczniów i nauczycieli fizyki. Znajduje się tu historia fizyki, sylwetki sławnych fizyków, definicje pojęć fizycznych, prawa i zasady fizyki, wzory, układ jednostek SI.

http://www.chemia.px.pl
Serwis chemiczny, oferujący wzory, opisy właściwości związków nieorganicznych, opisy związków organicznych, tablicę Mendelejewa, opisy doświadczeń, artykuły z dziedziny chemii.

http://www.strony.wp.pl/miroslawos.informatyka
Strona związana z dydaktyką informatyki. Zawiera działy: Konspekty zajęć, Informatyka.

http://www.si.petrus.pl
Można znaleźć tutaj wiele ciekawych informacji o sprzęcie komputerowym i oprogramowaniu, wiadomości o systemach operacyjnych: Windows, Linux, UNIX, budowie i działaniu poszczególnych podzespołów.

http://www.republika.pl/jolalzk
Zawiera informacje sportowe, wyniki, metodykę nauczania wychowania fizycznego. Opisane dokładne zasady dyscypliny sportowe: lekkoatletyka, piłka siatkowa, piłka koszykowa i piłka ręczna.

http://www.imperia.prv.pl
Strona zawierająca materiały dydaktyczne dla nauczycieli wychowania fizycznego w szkole podstawowej i gimnazjum. Znajdują się tu także plany pracy, scenariusze lekcji, plan rozwoju zawodowego.

http://www.katecheza.episkopat.pl
Kościelne dokumenty dotyczące katechizacji.

http://www.katecheza.episkopat.pl/prawo
Państwowe dokumenty dotyczące katechizacji.

http://www.katecheza.episkopat.pl/pomoce
Na stronie znajdują się informacje o podręcznikach i pomocach katechetycznych, ocenianiu uczniów na katechezie, awansie zawodowym katechety.



Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu - http://www.menis.gov.pl

Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli - http://www.codn.edu.pl

Związek Nauczycielstwa Polskiego - http://www.znp.edu.pl

Centralna Komisja Egzaminacyjna - http://www.cke.edu.pl

Placówki Doskonalenia Nauczycieli - http://www.codn.edu.pl/placowki



http://www.men.waw.pl/prawo
Ustawa z dnia 18 lutego 2000r. o zmianie ustawy - Karta Nauczyciela oraz zmianie niektórych ustaw.

http://www.kuratorium.spirntnet.pl/awans/
Zbiór pism komisji kwalifikacyjnej dla nauczycieli ubiegających się o awans zawodowy na stopień nauczyciela dyplomowanego ( zawiadomienia, oświadczenia, protokoły, arkusz analizy formalnej ).

http://www.oeiizk.edu.pl/awans
Awans zawodowy nauczyciela w świetle nowej Karty Nauczyciela - opracowanie w postaci prezentacji PowerPoint: wzory dokumentów związanych z uzyskaniem kolejnego stopnia awansu zawodowego.

http://www.oswiata.org.pl
W portalu oświatowym znajduje się dział poświęcony awansowi zawodowemu nauczycieli - przepisy prawne, porady i plany rozwoju.

http://www.ipe.civ.pl/awans.php
Jest tu wszystko na temat awansu zawodowego nauczycieli - podstawy prawne, procedura awansu, wzory i przykłady pism i wniosków, przykładowe plany rozwoju, porady, pytania i odpowiedzi.

http://www.wom.opole.pl
Materiały: akty prawne, poradniki, wzory pism dla nauczycieli ubiegających się o stopień nauczyciela dyplomowanego.

http://www.profesor.pl
Procedura awansu na stopień nauczyciela dyplomowanego, zadania kandydata, dyrektora oraz komisji.

http://www.men.waw.pl./oswiata/awans
Dział serwisu MEN w sprawie uzyskania stopni awansu zawodowego nauczycieli.

http://edu jr.w.interia.pl
Obszerna dokumentacja dotycząca awansu zawodowego, przykładowe plany rozwoju zawodowego nauczycieli różnych przedmiotów.

http://interedu.republika.pl
Na stronie informacje na temat awansu zawodowego nauczycieli, możliwość opublikowania swoich materiałów.

http://www.odn.pila.pl.awans
Przykłady dokumentów: podsumowanie dorobku zawodowego, opis problemu edukacyjnego, sprawozdanie z realizacji planu zawodowego.

http://malejew.w.interia.pl
Porady dla nauczycieli starających się o awans zawodowy.

http://ogniskowiec.znp.edu.pl
Na stronie publikacje związane z awansem zawodowym nauczycieli. Oferta poradników dotyczących awansu zawodowego.

http://www.marmagi.cad.pl/awans.htm
Strona prywatna nauczycieli informatyki oraz przedmiotów zawodowych mechanicznych w Centrum Kształcenia Ustawicznego w Koszalinie. Zawiera plan rozwoju zawodowego, sprawozdanie z realizacji, inne dokumenty związane z awansem na stopień nauczyciela dyplomowanego.



Elektroniczna biblioteka - http://ebib.oss.wroc.pl
Serwis informacyjny dla bibliotekarzy i specjalistów informacji naukowej. Celem jego jest integrowanie środowiska bibliotekarskiego oraz doskonalenie bibliotekarzy. Dostarcza nowoczesnej wiedzy i usług przydatnych w praktyce zawodowej. Wydaje Elektroniczny Biuletyn Informacyjny Bibliotekarzy, redagowany przez pracowników bibliotek naukowych. Strona zawiera informacje interesujące bibliotekarzy: przepisy prawne, wykaz placówek edukacyjnych, wiadomości o konferencjach, linki do elektronicznych zasobów Internetu.

Bibliotekarz szkolny - http://www.vulcan.edu.pl/bibliotekarz
Zbiór informacji dotyczących prowadzenia biblioteki szkolnej. Zawiera działy: Poradnik, Prawo, Literatura, Edukacja, Internet.

Biblioteczny Serwis Sieciowy - http://www.wsp.krakow.pl/kbin/bss/index.html
Serwis przeznaczony dla nauczycieli bibliotekarzy i studentów bibliotekoznawstwa. Serwis zawiera projekty szablonów witryn dla bibliotek z komentarzami ułatwiającymi stworzenie strony, opracowane przez studentów bibliotekoznawstwa i informacji naukowej AP.

Biblioteka Pedagogiczna - http://www.bib.edu.pl
Zawiera scenariusze zajęć z dukacji czytelniczej i medialnej, zestawienia bibliograficzne na różne tematy oraz bazę bibliotek szkolnych i pedagogicznych.

Serwis Biblioteczny Programu INTERKL@SA - http://www.biblioteka.edu.pl
Oferuje bibliotekarzom dostęp do katalogów on-line, baz danych, czasopismo Biblioteka Otwarta, Biblioteka Multimedialna, Społeczna Edukacyjna Sieć bibliotek. Uruchomiony jest także serwis szkoleniowy bibliotekarzy. W Bibliotece Multimedialnej INTERKL@SY gromadzone są programy dydaktyczne.

Wirtualni bibliotekarze - http://katalog.onet.pl/specjalne/bibliotekarze
Posiada duży zbiór adresów przydatnych bibliotekarzom pogrupowanych tematycznie.



Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne - http://www.wsip.com.pl

Wydawnictwo Szkolne PWN - http://www.wszpwn.com.pl

Wydawnictwo "Nasza Księgarnia" - http://www.nk.com.pl

Wydawnictwo "Nowa Era" - http://www.nowaera.com.pl

Społeczny Instytut Wydawniczy "Znak" - http://www.znak.com.pl

Wydawnictwo "Siedmioróg" Księgarnia Internetowa - http://www.siedmiorog.pl

Księgarnia Internetowa "Gandalf" - http://www.gandalf.com.pl

Opracowały: mgr Anna Franaszczyk, mgr Nadieżda Telka
artykuł opublikowano w portalu www.literka.pl

---

1. Portale w Polsce:
   1. Poland.com - www.poland.com
   2. Onet.pl - www.onet.pl
   3. Wirtualna Polska - www.wp.pl
   4. Interia - www.interia.pl
   5. Arena.pl - www.arena.pl
   6. YoYo - www.yoyo.pl
   7. Ahoj! - www.ahoj.pl
   8. Republika - www.republika.pl
2. Edukacja w Internecie:
   • Portale edukacyjne:
     1. Szkoła - www.szkola.net
     2. Eduseek - www.eduseek.pl
     3. Profesor - www.profesor.pl
     4. Interklasa - www.interklasa.pl
     5. Wieloedukacyjny - www.eduforum.pl
     6. Gimnazjum - www.gimnazjum.pl
     7. Liceum - www.liceum.pl
     8. Oświata - www.oswiata.org.pl
     9. Szkoły - www.szkoly.edu.pl
     10. Wirtualny Wszechświat - www.wiw.pl
     11. Internet dla szkół - www.ids.edu.pl
   • Serwisy dla Nauczycieli:
     1. Ośrodek Edukacji Informatycznej i Zastosowań Komputerów - www.oeiizk.edu.pl
     2. Stowarzyszenie Dyrektorów Szkół Średnich - www.idds.edu.pl
     3. Internet dla Szkół - www.ids.edu.pl
     4. Serwis na temat zarządzania oświatą - www.vulcan.edu.pl
     5. Polska Sieć Filozoficzna - www.psf.org.pl
     6. Serwis dla bibliotekarzy szkolnych - oeiizk.waw.pl/~magister/index.html
     7. Internetowy bryk dla nauczycieli - www.ilo.opole.pl/pl/biblioteka/adresy.htm
     8. Internet dl szkół - www.ids.edu.pl
     9. Wirtualny Uniwersytet - www.uniwersytet-wirtualny.edu.pl
   • Biologia:
     1. Encyklopedia biologii - www.wsip.com.pl
     2. Konspekty lekcji biologii - www.wsip.com.pl
     3. Program edukacyjny "Biologia komórki" - www.proszynski.pl
     4. Biologia w Internecie - www.ids.edu.pl/wwwbio
     5. Ciekawostki biologiczne - www.eduseek.ids.pl/przedmioty/biologia
     6. Multimedialny podręcznik biologii - www.ibb.waw.pl/bmwi
     7. Leksykon Biologii - www.ptbioch.edu.pl
     8. Anatomia człowieka - www.muzeum.biol.uni.torun.pl/edukacja/czlowiek
     9. Testy , sprawdziany z biologii - www.licealista.pl
     10. Interaktywny test z biologii - www.szkoly.edu.pl
     11. Najnowsze informacje biologiczne - www.biologia.pl
     12. Odpowiedzi na trudne pytania - www.dlaczego.pl
     13. Olimpiady biologiczne - www.olimpbiol.uw.edu.pl
     14. Serwis informacyjny "Fauna i flora" - www.pro-info.com.pl/faunaflora
     15. Strona poświęcona owadom (w j. angielskim) - www.ent.iastate.edu/imagegallery
     16. Sekcja żaby (w j. angielskim) - www.curry.edschool.virginia.edu/go/frog
     17. Informacje na temat drzew, krzewów - www.drzewa.sitenet.pl
     18. Wrocławskie ZOO - www.zoo.wroclaw.pl
     19. Grzyby - www.grzyby.pl
   • Chemia:
     1. Chemia ogólna - www.linia.pl
     2. Związki chemiczne - www.chemia.px.pl
     3. Opisy doświadczeń chemicznych - www.chemia-edu.prv.pl
     4. Literatura chemiczna - www.man.lodz.pl/chemfan
     5. Słownik chemiczny - www.republika.pl/chemmix
     6. Chemia podstawowa - www.republika.pl/chemiapodstawowa
     7. Kwasy oraz rozpuszczalność substancji - www.republika.pl/adums
     8. Konspekty lekcji chemii organicznej - www.republika.pl/reniakra
     9. Propozycje prowadzenia lekcji chemii - www.republika.pl/ewagibas
     10. Opis doświadczeń - www.republika.pl/maruisza
     11. Docent Online - www.chemia.panoramix.net.pl
     12. Informacje o najsłynniejszych chemikach - www.dna.v.pl
     13. Testy, sprawdziany - www.wsip.com.pl/oip/chemia_gim10.htm
     14. Filmy wideo dotyczące chemii - www.filmy.ptm.edu.pl/kasety_zalecane.html
     15. Programy przydatne nauczycielowi - www.zeus.polsl.gliwice.pl/~nikodem/softwarePL.html
     16. Czasopismo "Chemia w Szkole" - wsip.com.pl/serwisy/czaschem/index.html
     17. Adresy czasopism chemicznych - www.republika.pl/chemmix/linki
     18. Podręczniki do chemii - gimnazjum.pl/przedmioty/chemia/podreczniki-chemia.phtml
     19. Programy nauczania chemii - gimnazjum.pl/przedmioty/chemia/programy-chemia.phtml
     20. Zadania olimpiad chemicznych - chem.uni.torun.pl/komkurs.html
   • Dzieci:
     1. Kolorowe strony - www.kolorowestrony.pl
     2. - www.angorka.com.pl
     3. Zabawki (misie) - www.misie.com.pl
     4. Komiksy - www.komiks.pl
     5. - www.foxkids.pl
     6. - www.cartoonnetwork.pl
     7. - www.zabawy.pl
     8. - www.atena.cs.net.pl/bajecznik
     9. Wiersze dla najmłodszych - www.jenbrzechwa.w.interia.pl
     10. Bajki - www.bajki.pl
     11. Wesołe miasteczko - www.wesolemiasteczko.pl
     12. Bajki - www.bajki.prv.pl
     13. Wiersze dla najmłodszych - info2000.net/~pmahoney/wiersze.html
     14. Kolorowe strony - www.dzieci.com.pl
   • Encyklopedie
     1. Encyklopedia WIEM - www.encyklopedia.pl/wiem
     2. Encyklopedia Mitologii - www.pantheon.org/mythica
     3. Encyklopedia Kompozytorów - www.klasyka.cavern.com.pl
     4. Encyklopedia Internetu - www.reporter.pl/encyklopedia
     5. Internetowa Encyklopedia PWN - www.encyklopedia.wp.pl
     6. Encyklopedia Internautica - www.encyklopedia.interia.pl
     7. Encyklopedia Terminów Muzycznych - www.fraza.com.pl/slownik.htm
   • Fizyka i astronomia:
     1. Elementy fizyki współczesnej - www.wckp.lodz.pl/server/prace/fizyka
     2. Europejskie Laboratorium Fizyki Cząstek - www.techtra.pl/cern_i_polska.htm
     3. Zdjęci galaktyk, planet, gwiazd - www.kki.net.pl/~axiss
     4. Programy astronomiczne - www.astrocd.astronomia.pl oraz www.stalker.republika.pl
     5. Polski serwis poświęcony astronomii - www.mops.uci.agh.edu.pl/~skoczews
     6. Informacje na temat NASA - www.nasa.warka.pl oraz www.nasa.gov
     7. Wiadomości związane z astronomią - www.search.astronet.pl
     8. Zdjęcia mgławic i galaktyk - www.nasagalery.hg.pl
     9. Magazyn "Astronomia i Kosmos" - www.aik.magazyn.pl
     10. Grupy dyskusyjne - www.listy.cad.pl ,
         www.katalog.onet.pl/internet_i_komputery/internet/spolecznosc_internetu/listy_dyskusyjne
     11. Wahadło matematyczne - www.republika.pl/korepetytor1/6/65/6501
     12. Olimpiady fizyczne - www.phys.uni.torun.pl/~lab2/Olimpiada_Fizyczna
     13. Encyklopedia fizyczna - www.enter.pl/ent97.11/encyk.htm
     14. Program CD "Jak to działa" - www.opm.pl/tytuly/jakto/jakto.htm
     15. Program pomocny przygotowywaniu prezentacji - www.lynxsft.elektron.pl/genfast.htm
   • Geografia:
     1. Geograficzny eduROM - www.ydp.pl
     2. Atlas Polski - www.wsip.com.pl/multi/sap/sap1.htm
     3. Atlas świata - www.ppwk.com.pl
     4. Atlas świata wydawnictwa Optimus - www.alpha.opm.pl
     5. Encyklopedia multimedialna geografii - www.em.pwn.pl/geografia
     6. EUROGI - www.eurogi.org
     7. Wykaz urzędów statystycznych świata - census.gov/main/www/stat_int.html
     8. Wydział Geografii i Studiów Regionalnych UW - www.wgsr.uw.edu.pl
     9. Instytut Geografii UJ - www.geo.uj.edu.pl
     10. Instytut Geodezji i Kartografii - www.igik.edu.pl
     11. Instytut Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego - www.ocean.uniw.gda.pl
     12. Baza adresowa uczelni - www.geowww.uibk.ac.at/univ
     13. Firmy produkujące i sprzedające oprogramowanie geograficzne:
         ESRI POLSKA - www.gis.com.pl
         IMAGIS - www.imagis.waw.pl
         SOFT ON LINE - www.softline.geo.pl
         SAGRA - www.sagra.com.pl
         BENTLEY POLSKA - www.bentley.com.pl
         ESRI - www.esri.com
         MAPINFO - www.mapinfo.com
     14. Czasopismo geograficzne - www.wsip.com.pl/serwisy/czasgeo
     15. Adresy stowarzyszeń geograficznych - www.amergeog.org
     16. National Geographic w wersji polskiej - www.nationalgeographic.pl
     17. Mapy i zdjęcia - www.emapa.pl oraz www.pilot.pl
     18. Oprogramowanie geograficzne - www.agismap.com oraz www.flowmap.geog.uu.nl
     19. Gotowa lekcja geografii - meteo.ids.pl/nasa
   • Informatyka:
     1. Kompilator języka Pascal (darmowy) - www.freepascal.org
     2. Pisanie programów w języku "Turbo Pascal 7.0" - pascalina.w.interia.pl
     3. Kurs języka "Turbo Pascal" - www.pascal.p~s.com.pl
     4. Podstawowe informacje o Pascalu - www.cyberpascal.w.interia.pl
     5. Język C++ - www.kursc.prv.pl
     6. Język Delphi - www.republika.pl/programdelphi
     7. Wiadomości o algorytmach:
        mpp.qs.pl/Xalgorytmy/index.html
        www.orca.mila.edu.pl/staff/astajniak
        www.kai.prz-rzeszow.pl/algorytmy_i_struktury_danych.htm
        rebublika.pl/kayos/sort/index.html
        www.pascalpage.hg.pl/algorytmy.htm
        www.euler.mat.univ.szczecin.pl/~saint/wstep.htm
        www.gek.obywatel.pl/spis.html
     8. Olimpiady informatyczne:
        http://mpp.qs.pl/XOlimpVIII/index.html
        http://mpp.qs.pl/Xolimp/index.html
        www.oeiizk.waw.pl/inne/olimp.html
        www.republika.pl/pasman/olimp.htm
        www.oi.pjwstk.waw.pl
     9. Strona potrzebna do znalezienia kodu źródłowego - www.bcb.hg.pl/program/Binarny.pas
     10. Strona potrzebna do znalezienia kodu źródłowego - www.republika.pl/tiger/programi/index.htm
     11. Algorytm Euklidesa - www.republika.pl/r_bonat/prog_str/euklid.htm
     12. Algorytm znajdowania liczb pierwszych - wiem.onet.pl/wiem/0063cb.html
     13. Algorytm znajdowania liczb pierwszych - republika.pl/kilbor/l_pierw.html
     14. Rekurencja w Internecie:
         www.republika.pl.torun15_ka/rek1.htm
         www.republika.pl.torun15_ka/rek2.htm
         www.iftia6.univ.gda.pl/~kuba/wyklad1/wyklad7.htm
         www.chem.univ.gda.pl/~piotao/Programowanie/rekurencja.htm
         mpp.qs.pl/Xalgorytmy/Arekurencja.html
     15. Informacje na temat przygotowywaniu stron WWW - www.nawinet.terramail.pl
     16. Informacje na temat poczty elektronicznej, list dyskusyjnych itp.:
         www.newsgate.pl
         www.lib.amu.edu.pl./listy.htm
     17. Podręczniki do informatyki -
         www.gimnazjum.pl/przedmioty/informatyka/podreczniki- informatyka.phtml
   • Matematyka
     1. Ćwiczenia z Matematyki w Excelu - www.mikom.com.pl
     2. Informacje o programie "Derive" - www.derive-europe.com
     3. Demonstracyjne wersje programu "Derive" - www.derive.com oraz
        www.ti.com./calc/docs/derive5update.htm
     4. Uaktualnienie "Derive 5" do wersji "Derive 5.03" - www.ti.com/calc/docs/derive5update.htm
     5. Konstrukcje geometryczne - www.ids.pl/~pabich
     6. Program "Cabri" - www.snm.org.pl
     7. Scenariusze lekcji matematyki - www.KlubEureka.pl
     8. Przegląd języków programowania - www.xlo.torun.pl/gimnazjum/ramparz.html
     9. Kangur Matematyczny - www.mat.uni.torun.pl/kangur/pol/front/index.htm
     10. Konspekty lekcji, sprawdziany - www.zamosc.ids.edu.pl/~odn
     11. Funkcje, ciągi, równania i nierówności - matematyka.linia.pl
     12. Problemy związane z nauczaniem matematyki - www.fsmw.math.uni.wroc.pl
     13. Program geometryczny "Poly" - www.peda.com/Welcome.html
   • Młodzież:
     1. - www.wyspa.interia.pl
     2. Dla młodzieży - www.young.interia.pl
     3. Gazety dla młodzieży - www.magazyn.pl
     4. - www.reporter.pl/junior
     5. Dla młodzieży - www.wywrota.pl
     6. Internetowy świat Młodych - www.zabawy.pl/start.asp
     7. Promyczek - www.promyczek.com.pl
   • Słowniki
     1. Słowniki - www.slowniki.onet.pl
     2. Słownik Skrótów Języka Polskiego - www.bibl.amwaw.edu.pl/Lpj/skroty.htm
     3. Słownik Ortograficzny Języka Polskiego - www.venus.ci.uw.edu.pl/~milek/ortograf.htm
     4. Słownik Języka polskiego - slownik.onet.pl/index.html?tr=pol-slo
     5. Słownik wyrazów obcych - www.slownik-online.pl/index.php
     6. Słownik Języka Angielskiego - www.onet.pl/index.html?tr=auto
     7. Słowniczek Komputerowy Angielsko-Polski - www.wiw.pl/informatyka/slownik/Haslo.asp
     8. Słownik Języka Niemieckiego - www.slownik.onet.pl/index?tr=nie-auto
     9. Słownik Języka Włoskiego - www.slownik.onet.pl/index?tr=wlo-pol
     10. Słowniczek Jednostek Fizycznych - www.wiw.pl/fizyka/slowniki/jednostki.asp
     11. Słownik Praw i Zasad Fizycznych - www.wiw.pl/fizyka/slowniki/PrawaZasady.asp
     12. Słowniczek Podstawowych Terminów Genetycznych -
         www.wiw.pl/biologia/Genetyka/Slownik/Haslo.asp
     13. Słownik Sztuki Starożytnej Grecji i Rzymu - www.wiw.pl/kulturaantyczna/twardecki
     14. Słowniczek - www.web.reporter.pl/cgi-bin/slownik.cgi
     15. Ściąga - www.sciaga.pl
     16. Ściąga Online - www.sciaga-online.pl
     17. Księga Cytatów - www.cytaty.digimer.pl
     18. Leksykon Internetu - www.leksykon.koti.com.pl
     19. Zbiór Leksykonów - www.leksykony.pl

1. Aktualności i polityka
   1. Rzeczpospolita - www.rzeczpospolita.pl
   2. Gazeta Wyborcza - www.wyborcza.pl
   3. Aktualne Informacje o Polsce - info.onet.pl
   4. Radio Zet - www.radiozet.pl
   5. Radio Rmf Fm - www.rmf.fm
   6. Wiadomości telewizyjne - www.wiadomosci.tvp.pl
   7. - dziennik.pap.com.pl
   8. - www.naszemiasto.pl
   9. - wm.wp.pl
   10. Superexpress - www.superexpress.pl
   11. Wprost - www.wprost.pl
   12. Reporter - www.reporter.pl
   13. Polityka - www.polityka.onet.pl
   14. - www.idg.com.pl
2. Archiwa
   1. Archiwa państwowe w Polsce - www.archiwa.gov.pl
   2. Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie - members.xoom.com/agadadm
   3. Archiwum Państwowe w Przemyślu - www.przemysl.ap.gov.pl
   4. Archiwum Państwowe w Rzeszowie - www.rzeszow.ap.gov.pl
   5. Instytut Pamięci Narodowej - www.ipn.gov.pl/_dokumenty.html
   6. Fundacja Archiwum Pomorski Armii Krajowej - www.um.torun.pl/~archAK
   7. Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego - www.law.uj.edu.pl/users/archiwum/index.htm
   8. Baza linków do archiwów na całym świecie - www.uidaho.edu/special-collections/Other
   9. Baza opracowana do poszukiwań genealogicznych - www.familysearch.org
3. Auto - Moto
   1. Motoryzacja - http://motoryzacja.interia.pl
   2. Gazeta motoryzacyjna - www.gazeta.pl/auto
   3. Motobit - www.motobit.pl
   4. Auto świat - www.autoswiat.redakcja.pl
   5. Auto w Onecie - http://moto.onet.pl
   6. Auto w wp - http://moto.wp.pl
   7. Auto-moto - http://auto.hoga.pl
   8. Tuning - http://tuning.hoga.pl
   9. Auto salon - http://autosalon.hoga.pl
   10. Super samochód - http://auto.supermedia.pl
   11. Moje auto - www.mojeauto.pl
   12. Prawo jazdy - www.prawojazdy.pl
4. Biblioteki
   1. Wykaz bibliotek w Polsce - www.wsp.krakow.pl/biblio/adresy.html
   2. Biblioteka Jagiellońska - www.bj.uj.edu.pl
   3. Biblioteki Narodowe z całego świata - www.ifla.org/II/natlibs.htm
   4. Biblioteka Narodowa Europy - www.bl.uk/gabriel
   5. Biblioteka Narodowa Polski - www.bn.org.pl
   6. Biblioteka Uniwersytetu Jagiellońskiego - www.bj.uj.edu.pl
   7. Biblioteka Instytutu UJ - www.ii.uj.edu.pl/library/index.html
   8. Biblioteka Matematyki UJ - www.im.uj.edu.pl/library/library_fr.html
   9. Biblioteka Collegium Medicum UJ - www.bm.cm-uj.krakow.pl
   10. Wydziałowa Biblioteka Prawnicza UJ - www.law.uj.edu.pl/index.php?strona=wbp
5. Cyberprzestrzeń
   1. Zdrowie - www.zdrowie.med.pl
   2. Zdrowe życie - www.zdrowezycie.pl
   3. - http://bse.pl
   4. Centrum mediów - www.mediacentrum.pl
   5. Rodzice po ludzku - www.rodzicpoludzku.pl
   6. Dentysta - www.dentonet.pl
   7. Grubasy - www.grubasy.pl
   8. Alergicy - www.alergen.inf.pl
   9. AIDS - www.aids.pl
6. Czasopisma komputerowe
   1. Enter - www.enter.pl
   2. Pc World - www.pcworld.com.pl
   3. Linux news - www.linuxnews.pl
   4. Linux - www.linux.pl
   5. Windows - www.windows.online.pl
   6. Software - www.software.hoga.pl
   7. Chip - www.chip.pl
   8. Pc Format - www.pcformat.com.pl
   9. Pc Kurier - www.pckurier.pl
   10. Win 2000 - www.win2000mag.com.pl
   11. Komputer Świat - www.komputerswiat.pl
7. Filmy
   1. Filmy wideo - www.stopklatka.pl
   2. Filmy w sieci - www.filmweb.pl
   3. Polski film - www.e-zone.pl
   4. Andrzej Wajda - www.wajda.pl
   5. Filmy informacyjne - www.infofilm.pl
   6. Walt Disney - www.disney.com
   7. Filmy - www.sprint.pl
   8. Filmomania - www.webmedia.pl/filmomania
   9. Baza danych polskich filmów - info.fuw.edu.pl/filmy
8. Gry komputerowe
   1. - http://interia.gry
   2. - http://gry.wpl.pl
   3. - http://gry.onet.pl
   4. - www.valballa.pl
   5. - http://gry.hoga.pl
   6. - http://gry.pf.pl
   7. - www.wr.pl/gry
   8. - www.battlenet.pl
   9. Stare gry - www.staregry.pl
   10. - www.traider.pl
   11. - www.gry.odeon.pl
   12. - http://emulator.wroclaw.tpnet.pl
9. Gry online
   1. - http://gry.tenbit.pl
   2. - http://gierki.wpl.pl
   3. - www.cronix.pl
   4. - http://gry.interia.pl/online/
   5. - http://igierki.gry-online.pl
   6. - www.kalambury.pl
   7. - http://foto.reporter.pl/puzle
   8. - http://javascript.jest.o.k./gra-snake.html
10. Hobby
    1. - www.valkiria.net
    2. Dzwonki na komórkę - www.dzwonki.pl
    3. Logosy - www.toplogo.pl
    4. Loga, grafiki, animacje - www.planetasms.pl
    5. Poczta Polska - www.poczta-polska.pl
    6. Internetowy raj - www.rajnet.pl
    7. Kuchnia w Internecie - www.kuchnia.com.pl
    8. Życie codzienne - www.livecam.hg.pl
    9. Lotnictwo - www.dodrylot.pl
    10. Zwierzęta - www.animal.pl
    11. Fotografia - www.aparaty.hg.pl
    12. Magazyn domowy - http://aik.magazyn.pl
    13. Polski dom - http://polki.interia.pl/dom
    14. Fotograf - www.fotopstryk.pl
    15. Garaż samochodowy - www.gsmonline.pl
    16. Agfa - www.akwafoto.pl
    17. Mój ogród - http://ogrod.to.jest.to
    18. Obywatel - www.pancerni.obywatel.pl
    19. Gazeta komputerowa - www.znak.com.pl
11. Instytucje oświatowe
    1. Spis kuratorów oświaty - www.men.waw.pl/kuro-p.htm
    2. Kuratorium Oświaty w Krakowie - www.kuratorium.krakow.pl
    3. Kuratorium Oświaty w Rzeszowie - www.ko.rzeszow.pl
    4. Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli - www.codn.edu.pl
    5. Ośrodek Doskonalenia Kadry Kierowniczej Oświaty Vulcan - www.vulcan.edu.pl/szkolenia
    6. Małopolskie Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Krakowie - www.mcdn.krakow.pl
    7. Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Krakowie - www.odn.krakow.pl
    8. Wojewódzki Ośrodek Metodyczny w Krośnie - edunet.pl/~wom
    9. Podkarpacki Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Rzeszowie - www.podn.rzeszow.pl
    10. Podkarpacki Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Rzeszowie - Oddział w Przemyślu - www.odn.przemysl.pl
    11. Podkarpacki Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Rzeszowie - Oddział w Tarnobrzegu - www.odp.tarnobrzeg.pl
    12. Centralna Komisja Egzaminacyjna - www.cke.edu.pl
    13. Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Krakowie - www.oke.krakow.pl
    14. Adresy komitetów olimpiad przedmiotowych - www.oswiata.org.pl/olimpiady.php3
    15. Olimpiada Biologiczna - www.olimpbiol.uw.edu.pl
    16. Olimpiada Chemiczna - www.chem.uw.edu.pl/studia/olimp
    17. Olimpiada Filozoficzna - www.filozofia.pl/olimpiada
    18. Olimpiada Fizyczna - www.kgof.edu.pl
    19. Olimpiada Informatyczna - sio.mimuw.edu.pl:9080
    20. Olimpiada Literatury i Języka Polskiego - pbl.ibl.poznan.pl/OLIJP
    21. Olimpiada Matematyczna - www.impan.gov.pl/~olimp
    22. Olimpiada Wiedzy Ekonomicznej - www.pte.pl/edukacja.htm
    23. Olimpiada Wiedzy o Życiu - www.olimpiada.zce.szczecin.pl
12. Instytucje państwowe
    1. Prezydent RP - www.prezydent.pl
    2. Sejm - www.sejm.gov.pl
    3. Senat - www.senat.gov.pl
    4. Prezes Rady Ministrów - www.kprm.gov.pl
    5. Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu - www.men.waw.pl
    6. Ministerstwo Finansów - www.mf.gov.pl
    7. Ministerstwo Gospodarki - www.mg.gov.pl
    8. Ministerstwo Infrastruktury - www.mtigm.gov.pl
    9. Ministerstwo Kultury - www.mkidn.gov.pl
    10. Ministerstwo Obrony Narodowej - www.mon.gov.pl
    11. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej - www.mpips.gov.pl
    12. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi - www.minrol.gov.pl
    13. Ministerstwo Skarbu Państwa - www.msp.gov.pl
    14. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji - www.mswia.gov.pl
    15. Ministerstwo Spraw Zagranicznych - www.msz.gov.pl
    16. Ministerstwo Sprawiedliwości - www.ms.gov.pl
    17. Ministerstwo Środowiska - www.mos.gov.pl
    18. Ministerstwo Zdrowia - www.mz.gov.pl
    19. Biuro ds. Narkomanii - www.medianet.pl/~bdsnark
    20. Biuro Rzecznika Spraw Obywatelskich - www.brpo.gov.pl
    21. Główny Urząd Statystyczny - www.stat.gov.pl
    22. Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej - www.imgw.pl
    23. Inspekcja Ochrony Roślin - www.pior.gov.pl
    24. Inspekcja Ochrony Środowiska - www.pios.gov.pl
    25. Komenda Główna Państwowej Straży Pożarnej - www.kgpsp.pl
    26. Komenda Główna Policji - www.kgp.gov.pl
    27. Komitet Badań Naukowych - www.kbn.gov.pl
    28. Krajowy Urząd Pracy - www.up.gov.pl
    29. Krajowy Zarząd Parków Narodowych - www.mos.gov.pl/kzpn
    30. Najwyższa Izba Kontroli - www.nik.gov.pl
    31. Narodowy Bank Polski - www.nbp.pl
    32. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej - www.nfosigw.gov.pl
    33. Państwowa Agencja Inwestycji Zagranicznych - www.paiz.gov.pl
    34. Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych - www.parpa.pl
    35. Sąd Najwyższy - www.sn.pl
    36. Służba Celna - www.guc.gov.pl
    37. Straż Graniczna - www.sg.gov.pl
    38. Trybunał Konstytucyjny - www.trybunal.gov.pl
    39. Urząd Ochrony Państwa - www.uop.gov.pl
    40. Urząd Służby Cywilnej - www.usc.gov.pl
    41. Urząd Zamówień Publicznych - www.uzp.gov.pl
    42. Zakład Ubezpieczeń Społecznych - www.zus.pl
    43. Podkarpacki Urząd Wojewódzki - www.uw.rzeszow.pl
    44. Małopolski Urząd Wojewódzki - www.uwoj.krakow.pl
    45. Samorządy - www.samorzad.pap.com.pl
    46. Baza Gmin - www.bazagmin.pl
    47. Burmistrz - www.burmistrz.pl
    48. Gmina - www.gmina.pl
    49. Poznaj kraj - www.poznajkraj.pl
13. Instytucje Unii Europejskiej:
    1. Strona główna Unii Europejskiej - http://europa.eu.int
    2. Komisja Europejska - http://europa.eu.int/comm
    3. Parlament Europejski - www.europarl.eu.int
    4. Rada Unii Europejskiej - http://ue.eu.int/
    5. Rada Europy - www.coe.int/portalT.asp
    6. Trybunał Sprawiedliwości - http://europa.eu.int/cj/en/index.htm
    7. Komitet Ekonomiczno-Społeczny - www.esc.eu.int
    8. Komitet Regionów - www.cor.eu.int/home.htm
    9. Europejski Bank Centralny - www.ecb.int
    10. Europejskie Biuro Patentowe - www.european-patent-office.org
    11. Komitet Integracji Europejskiej - www.kie.gov.pl
    12. Pełnomocnik Rządu ds. Negocjacji o Członkostwo RP w UE - www.negocjacje.gov.pl
    13. Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce - www.europa.delpol.pl
    14. Krajowy Punkt Kontaktowy - www.npk.gov.pl
    15. Program Komisji Europejskiej dla małych i średnich przedsiębiorstw - www.euroinfo.org.pl
    16. Serwis PAP o Unii Europejskiej - euro.pap.com.pl
    17. Serwis na temat Unii Europejskiej - www.euro.linia.pl
    18. Regionalne Centrum Informacji Europejskiej w Rzeszowie - www.rcie.rzeszow.pl
14. Katalogi i wyszukiwarki:
    1. Gazeta - www.gazeta.pl
    2. Hoga - www.hoga.pl
    3. Pf - www.pf.pl
    4. Internetia - www.internetia.pl
    5. Portal - www.portal.pl
    6. Odeon - www.odeon.pl
    7. E - www.e.pl
    8. Cnl - www.cnl.pl
    9. WOW - www.wow.pl
    10. Moja strona - www.mojastrona.pl
    11. Strona startowa - www.stronastartowa.pl
    12. Net Sprint - www.netsprint.pl
    13. Wyszukiwarka - www.searchengines.pl
    14. Plikoskop - www.plikoskop.pl
15. Kawiarenki internetowe:
    1. Skrzydła miłości - www.skylove.pl
    2. Czateria - http://czateria.interia.pl
    3. Czat w Wirtualnej Polsce - http://czat.wp.pl
    4. Czat w Onecie - http://czat.onet.pl
    5. Czatowisko - www.czatowisko.pl
    6. Czat - http://chat.hoga.pl
16. Kobiety w sieci:
    1. Polki - http://polki.interia.pl
    2. Kobieta w Internecie - www.woman.pl
    3. Europejska kobieta - www.e-woman.pl
    4. Polskie kobiety - www.waw.pdi.net/polfedwo
    5. Jaka kobieta - www.jakakobieta.pl
    6. Aforyzmy o kobietach - www.kki.net.pl/~pablo77/index.htm
    7. Kobiety - www.ftv.pl
    8. Kobiety - www.kobiety.pl
    9. Sekrety kobiet - www.sekretykobiet.pl
    10. Monalisa - www.monalisa.pl
    11. Damska moda - www.moda.com.pl
    12. Dama - www.lady.com.pl
17. Komputer i Internet:
    1. - www.com.pl
    2. - www.mks.com.pl
    3. - www.benchmark.pl
    4. Komputery w Wirtualnej Polsce - http://komputery.wp.pl
    5. Komputery w Interii - http://komputery.interia.pl
    6. - http://iik.onet.pl
    7. - www.mi.com.pl
    8. - http://www-mag.com.pl
    9. - www.help.pl
    10. - www.cdrinfo.pl
18. Książka:
    1. Książki - www.gazeta.pl/ksiazki
    2. Wiersz polskich poetów - www.kki.net.pl/poezja
    3. Czesław Miłosz - www.milosz.pl
    4. Książki - www.ksiazki.pl
    5. Książka, muzyka, filmy - www.kmf.pl
    6. Pan Tadeusz - www.pan-tadeusz.pl
    7. Jan Brzechwa - www.albedo.art.pl/brzechwa
    8. Wisława Szymborska - www.krakow.pl/WK/PL/kultura/krakow2000/szymbor.htm
    9. Poczet Królów Polskich - www.poczetkrolow.pl
    10. Literatura - www.literatura.zapis.net.pl
    11. Agatha Christie - www.agathachristie.pl
    12. Czarnoksiężnik - www.republika.pl/merlin_czarnoksieznik
19. Kultura:
    1. Moda - www.szorty.pl
    2. Malarstwo Polskie - www./webart.omikron.com.pl
    3. Polskie malarstwo historyczne - www.malarstwohistoryczne.px.pl
    4. Kabarety - www.kabaret.art.pl
    5. Polskie zamki w Internecie - www.zamki.pl
20. Muzea:
    1. Najważniejsze zbiory muzealne w Polsce i na świecie - www.muzea.com.pl
    2. Muzeum w Biskupinie - www.biskupin.pl/muzeum.htm
    3. Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie - www.mppp.home.pl
    4. Muzeum Archeologiczne w Krakowie - www.ma.krakow.pl
    5. Muzeum Historii Fotografii w Krakowie - www.mhf.krakow.pl
    6. Muzeum Historyczne Miasta Krakowa - www.polished.net/mhk
    7. Muzeum Inżynierii Miejskiej w Krakowie - www.mimk.com.pl
    8. Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie - www.muz-lotnictwa.krakow.pl
    9. Muzeum Narodowe w Krakowie - www.muz-nar.krakow.pl
    10. Muzeum Zoologiczne UJ w Krakowie - www.uj.edu.pl/MZ
    11. Muzeum Diecezjalne w Rzeszowie - www.rzeszow.opoka.org.pl/Muzeum.htm
    12. Muzeum Okręgowe w Rzeszowie - www.muzeum.rzeszow.pl
    13. Muzeum Żup Krakowskich w Wieliczce - www.muzeum.wieliczka.pl
    14. Muzeum Tatrzańskie w Zakopanem - www.zakopane.top.pl/muzeum
    15. Internetowe Muzeum Solidarności - www.solidarnosc.civ.pl
    16. Wirtualne Muzeum Kart Pocztowych - www.ceti.com.pl/~barnaba
    17. Wirtualne Muzeum Starych Komputerów - www.msk.clans.pl
    18. Wirtualne Muzeum Papiernictwa - www.papier.essia.com.pl/muzeum.htm
    19. Wirtualne Muzeum Polski Ludowej - www.polskaludowa.com
    20. Wirtualne Muzeum Włamań (do serwerów internetowych) - www.artur.pl/muzeum.html
    21. Wirtualne Muzeum Polskiego Lotnictwa - muzpollot.republika.pl
21. Muzyka:
    1. Polska nuta - www.nuta.pl
    2. Muzyka blues - www.blues.pl
    3. Muzyka techno - http://techno.hoga.pl
    4. Muzyka hiphop - http://hiphop.hoga.pl
    5. Muzyka jazz - http://jazz.onet.pl
    6. Meloman - www.meloman.interia.pl
    7. Muzyka poważna - www.meloman.pl
22. Muzyka:
    1. Gratka - www.gratka.pl
    2. Ogłoszenia - www.gazeta.pl/ogloszenia
23. Pieniądze:
    1. Bankier - www.bankier.pl
    2. Pieniądze - www.money.pl
    3. Świat Biznesu - www.biznesnet.pl
    4. Polski Biznes - www.biznespolska.pl
    5. Giełda - www.parkiet.com
    6. Puls Biznesu - www.pb.pl
    7. Giełda Papierów Wartościowych - www.gpw.com.pl
    8. Informator - www.infor.pl
    9. Podatki - www.podatki.pl
    10. Finanse - www.mofnet.gov.pl
    11. Nasz portfel - www.portfel.pl
24. Poczta i www
    1. Poczta w Interii - http://poczta.interia.pl
    2. Internetowe miasto - http://miasto.interia.pl
    3. Poczta - www.poczta.odeon.pl
    4. Republika - www.republika.pl
    5. Strony w wp - www.strony.wp.pl
25. Praca:
    1. Adresy pracodawców - adresy.onet.pl
    2. Praca - www.jobpilot.pl
    3. Oferty pracy - www.jobs.pl
    4. Ofert pracy dla absolwentów - www.pracuj.pl
    5. Praktyki dla studentów i absolwentów - www.cvonline.pl
    6. Oferty pracy dla specjalistów i menedżerów - www.topjobs.pl
    7. Serwis dla wolnych strzelców - www.fln.pl
    8. Oferty pracy - www.gazeta.pl/praca
    9. - www.gratka.pl
    10. - www.trader.pl
    11. - www.telepraca-polska.pl
    12. - www.telepraca.pl
26. Programy
    1. - http://software.hoga.pl
    2. Komputer świat - www.komputerswiat.pl/menu/download.html
    3. - http://polskie.programy.nom.pl
    4. - http://tucows.icm.edu.pl
    5. - http://fabryka.republika.pl/strefa
27. Rozmaitości:
    1. - www.ppr.pl
    2. Humor w Internecie - www.humoria.pl
    3. Mleko - www.mleczko.onet.pl
    4. Firma informatyczna - www.ifirma.pl
    5. Media - www.mediarun.pl
    6. Książki - www.ebook.pl
    7. Pajacyk - www.pajacyk.pl
    8. Rozmaitości - http://cuisine.pl
    9. Humor dla informatyków - www.zajaczek.pnet.pl
28. Sklepy:
    1. Sklepik - www.kiosk.onet.pl
    2. Sklep - www.allegro.pl
    3. Warszawska Giełda Komputerowa - http://wgk.waw.pl
29. Sport:
    1. Sport w Internecie - www.sports.pl
    2. Futbol w Internecie - www.futbol.pl
    3. Rajdy samochodowe - http://rally.online.pl
    4. Skoki - www.skispringen.com.pl
    5. Sport w Interii - www.sport.interia.pl
    6. Sport w wp - www.sport.wp.pl
    7. Gazeta sportowa - www.gazeta.pl/sport
    8. Sport w Onecie - http://sport.onet.pl
    9. Formuła 1 - http://f1.hoga.pl
    10. Siatkówka - http://siatkowka.hoga.pl
    11. Polski Związek Piłki Nożnej - www.pzpn.pl
    12. Koszykówka - www.plk.pl
    13. Ping-pong - www.pingpong.pl
    14. Hokej - http://stoczniowiec.hokej.pl
    15. Snowboard - www.snowboard.pl
    16. Żeglarstwo - www.race2000pl
    17. Żagle - www.zagle.com.pl
30. Strzyżów:
    1. Komputery w Strzyżowie - www.komputery.strzyzow.pl/sst
    2. Informacje na temat Strzyżowa - www.strzyzow.pl
    3. Szkoły w Strzyzowie - www.szkoly.itl.pl/zs-strz
    4. Eskulap - http://eskulap.am.lublin.pl/users/daryon/strzyzow.htm
    5. Kazgrodzki - http://republika.pl/kazgrodzki
31. Telekomunikacja:
    1. Telekomunikacja Polska - www.telekomunikacja.pl
    2. Netia - www.netia.pl
    3. Automatyczne sekretarki - www.dialogok.pl
    4. Automatyczne sekretarki - www.veris.com.pl
    5. Telefony Panasonic - www.panasonic.pl
    6. Telefony Siemens - www.my-siemens.com.pl
    7. Telefony Nokia - www.nokia.com.pl
    8. Simplus - www.simplus.pl
    9. Plus Gsm - www.plusgsm.pl
    10. Era - www.era.pl
    11. Idea - www.idea.pl
32. Turystyka:
    1. Wakacje - www.wakacje.pl
    2. Travel Planet - www.travelplanet.pl
    3. Turystyka w Internii - http://turystyka.interia.pl
    4. Turystyka w wp - http://turystyka.wp.pl
    5. Agroturystyka - www.agrotourism.pl
    6. Zwiedzanie świata - www.z-ne.pl
    7. PKP - www.pkp.pl
    8. Pilot z mapami - www.pilot.pl
    9. Podróże po Europie - www.euro26.org.pl
    10. Góry - www.gory.pl
    11. Jeziora - www.jeziora.com.pl
    12. Oferty last minute - www.lastminute.com.pl
    13. Gazeta turystyczna - www.gazeta.pl/turystyka
33. Zagraniczne serwisy:
    1. www.yohoo.com
    2. www.amazon.com
    3. www.ebay.com
    4. www.allmusic.com
    5. www.supershareware.com darmowe programy!!!
    6. www.nasa.gov
    7. www.sports.com
    8. www.snn.com
    9. www.faz.net
    10. www.disney.com
    11. www.bloomberg.com
    12. www.megaconverter.com
    13. www.adcritic.com
    14. www.greatbuildings.com
    15. www.eb.com
    16. www.vangoghgallery.com
    17. www.imdb.com
    18. www.avault.com
    19. www.windrivers.com
    20. www.cartoonbank.com

Opracował:
Nauczyciel informatyki w Gimnazjum w Wiśniowej
mgr Piotr Ziemba

---

Sprawozdanie oprac. J. Jędryczka