Formy wizualne - gazetki

 

Od początku mojej pracy w bibliotece Zespołu Szkół Zawodowych starałam się popularyzować, rozbudzać zainteresowania czytelnicze naszej młodzieży. Wydaje mi się, że najlepszym sposobem są formy wizualne adresowane do całej zbiorowości szkolnej. Opracowywane przeze mnie materiały umieszczam w zamkniętych gablotach usytuowanych na korytarzu przed wejściem do biblioteki. Jako środek ekspresji wykorzystuję rysunek, ilustracje, fotografie, napisy, kserokopie strony tytułowej nowo zakupionych książek. Oddziałując na zmysł wzroku czytelnika, pełnią funkcję informacyjną, propagują księgozbiór biblioteki, zachęcają młodzież i pracowników szkoły do przeczytania określonych książek czy wzięcia udziału w imprezie bibliotecznej. W styczniu 1995 r. Zespołowi Szkół Zawodowych nadano imię Powstańców Wielkopolskich. W związku z tym wydarzeniem w mojej działalności bibliotekarskiej nie mogło zabraknąć treści związanych z poszerzaniem wiedzy o Patronie Szkoły. Data nadania imienia stała się początkiem gromadzenia w bibliotece materiałów związanych z Patronem. Swoje działania skierowałam przede wszystkim na upowszechnianie wiedzy o Patronie Szkoły w postaci form wizualnych. Co roku w grudniu, w rocznicę nadania Zespołowi Szkół Zawodowych w Gostyniu imienia Powstańców Wielkopolskich, przygotowuję okolicznościowe wystawki poświęcone postaciom, wydarzeniom związanym z powstaniem wielkopolskim.
Celem tych wystawek jest:

  • propagowanie, poszerzanie wiedzy uczniów na temat Patrona naszej Szkoły
  • wskazanie tablic pamiątkowych, pomników i obelisków związanych z powstaniem wielkopolskim,
  • popularyzowanie wśród czytelników sylwetek powstańców wielkopolskich z rejonu gostyńskiego,
  • prezentowanie najważniejszych wydarzeń związanych z powstaniem.

 


 

Tematyczne zestawienie form wizualnych -
wystawek przygotowanych w związku z Dniem Patrona Szkoły:

  • styczeń 1997 - Pamięci Tych, którzy polegli - abyśmy mogli żyć - zdjęcia pomników i tablic upamiętniających poległych żołnierzy w powstaniu wielkopolskim,
  • grudzień 1997 - Powstanie Wielkopolskie w poezji i w fotografii,
  • grudzień 1998 - Powstanie Wielkopolskie w malarstwie Leona Prauzińskiego,
  • grudzień 1999 - Pamięci Tych, którzy polegli - abyśmy mogli żyć - zdjęcia pomników i tablic upamiętniających poległych w powstaniu wielkopolskim,
  • grudzień 2000 - Powstanie Wielkopolskie w malarstwie Leona Prauzińskiego,
  • grudzień 2001 - Pamięci Tych, którzy polegli - abyśmy mogli żyć - prezentowanie sylwetek powstańców wielkopolskich,
  • grudzień 2002 - Wojsko powstańcze w rysunkach Leona Prauzińskiego,
  • grudzień 2003 - Mundury powstańców wielkopolskich 1918-1919,
  • grudzień 2004 - Powstanie Wielkopolskie 1918-1919 - odznaki i odznaczenia,
  • grudzień 2005 - Powstanie Wielkopolskie w zbiorach Muzeum w Poznaniu,
  • grudzień 2006 - Stanisław Taczak - pierwszy dowódca powstania wielkopolskiego,
  • grudzień 2007 - Powstanie Wielkopolskie w malarstwie Leona Prauzińskiego,
  • grudzień 2008 - 90. ROCZNICA POWSTANIA WIELKOPOLSKIEGO
    • Uzbrojenie Powstańców Wielkopolskich
  • grudzień 2008 - 90. ROCZNICA POWSTANIA WIELKOPOLSKIEGO
    • Bohaterowie z lat 1918/1919 na obrazach
  • grudzień 2009 - Sztandary wojsk wielkopolskich 1918/1919,
  • grudzień 2010 - Oznaczenia stopni wojskowych Powstańców Wielkopolskich 1918-1919
  • styczeń 2013 - Rocznice Powstania Wielkopolskiego na monetach
  • grudzień 2013 - 95. ROCZNICA WYBUCHU POWSTANIA WIELKOPOLSKIEGO
    * Umundurowanie Armii Wielkopolskiej 1918/1919
  • grudzień 2013 - Dobosz Powstania Wielkopolskiego – Nagroda Honorowa Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego w Poznaniu
  • grudzień 2014 - Powstanie Wielkopolskie na kartkach pocztowych
  • styczeń 2015 - Pamięć trwa, póki istnieją groby naszych przodków – zdjęcia pomników i tablic upamiętniających poległych w powstaniu wielkopolskim
  • styczeń 2015 - Umundurowanie żołnierzy Armii Wielkopolskiej 1918/1919
  • grudzień 2015 - Pocztówki powstańcze Andrzeja Jeziorskiego
  • styczeń 2016 - Powstanie wielkopolskie w obiektywie
  • grudzień 2016 - Pamięć trwa, póki istnieją groby naszych przodków – plakat narysowany przez uczennicę i zdjęcia pomników i tablic upamiętniających poległych w powstaniu wielkopolskim
  • styczeń 2017 -  Prace plastyczne podporucznika Antoniego Knajdka
  • grudzień 2018 - Armia Wielkopolska - mundury i broń
  • grudzień 2020 - 102. rocznica ogłoszenia rozpoczęcia Powstania Wielkopolskiego w powiecie gostyńskim 
  • grudzień 2021 - Armia Wielkopolska – mundury i broń

 

 


 

Pierwszą wystawkę zamieściłam w gablocie w styczniu 1997 r. Zatytułowana Pamięci Tych, którzy polegli - abyśmy mogli żyć, zawierała fotografie pomników i tablic upamiętniających poległych żołnierzy w powstaniu wielkopolskim. Zdjęcia te zrobiłam w różnych miastach i miasteczkach dawnego województwa leszczyńskiego - w Gostyniu, Lesznie, Krobi, Rawiczu i Pępowie. Ponieważ wystawka ta podobała się czytelnikom, postanowiłam wystawić ją ponownie w grudniu 1999 r. Skierowana była szczególnie do młodzieży, która podjęła naukę w naszej szkole, aby mogli uświadomić sobie istnienie w różnych miejscowościach mogił powstańców walczących o niepodległość.

 

Gostyń - obelisk przy ul. Strzeleckiej, wzniesiony na część powstańców-ochotników znajduje się przed budynkiem Domu Kultury (dziś Szkoły Muzycznej). e
Gostyń - obelisk przy ul. Strzeleckiej,
wzniesiony na część powstańców - ochotników znajduje się przed budynkiem Domu Kultury
(dziś Szkoły Muzycznej)


grób na cmentarzu gostyńskim grób na cmentarzu gostyńskim
W centralnym punkcie cmentarza parafialnego przy ul. Wolności ustawiono w roku 1958 pomnik w hołdzie bohaterom,
którzy oddali swe życie za Wiarę i Ojczyznę. Wzniesiono go na grobie 30 rozstrzelanych w 1939 roku, do którego przeniesiono też prochy 9 powstańców wielkopolskich.


Pomnik Bohaterów Ziemi Gostyńskiej
Pomnik Bohaterów Ziemi Gostyńskiej usytuowany jest na tzw. Górze Zamkowej.
Monumentalną budowlę wzniesiono ku czci wszystkich poległych w walkach o niepodległą Ojczyznę oraz ofiar minionych wojen i powstań, w których walczyli i ginęli gostynianie. Pomnik odsłonięto w roku 1974. Ufundowało go społeczeństwo ziemi gostyńskiej.


Tablica na ścianie ratusza Krobia
Tablica na ścianie ratusza ufundowana w 1959 roku przez społeczeństwo Krobi i okolicy
w hołdzie uczestnikom krobskiej kampanii powstańców wielkopolskich


Pomnik w kwaterze powstańców na cmentarzu przy ul. Kąkolewskiej w Lesznie.
Pomnik w kwaterze powstańców na cmentarzu przy ul. Kąkolewskiej w Lesznie


Rawicz – pomnik-obelisk wyrażający hołd spoczywającym na cmentarzu powstańcom wielkopolskim.
Rawicz - pomnik - obelisk wyrażający hołd spoczywającym na cmentarzu powstańcom wielkopolskim


Pamięci Tych, którzy polegli - abyśmy mogli żyć


 



 

W kolejnym roku przygotowałam wystawkę Powstanie wielkopolskie w poezji i w fotografii. Zaprezentowałam na niej wiersze, miedzy innymi: Stanisława Rybki: Marsylianka wielkopolska, Romana Wilkanowicza: 27-my grudnia czy Leona Bochenka: O cześć Powstańcom, sława!.., kserokopie zdjęć powstańców (np. por. Bernarda Śliwińskiego, adiutanta 10 p. Strzelców Wielkopolskich w przepisowym mundurze, wachmistrza liniowego 2 pułku Ułanów Wielkopolskich), mapę - rozwój powstania na ziemi gostyńskiej w pierwszej dekadzie stycznia 1919 r. czy wykaz ilości osób, które poniosły śmierć w powstaniu.

 


 

Dzięki współpracy z Muzeum w Gostyniu udało mi się pozyskać materiały na kolejną wystawkę - Powstanie wielkopolskie w malarstwie Leona Prauzińskiego. W grudniu 1998 i 2000 r. obok informacji na temat życia i twórczości Leona Prauzińskiego znalazły się wydruki ośmiu z dwunastu obrazów olejnych, które reprodukowano na barwnych pocztówkach ilustrujących sceny walk powstańczych w Poznaniu. Gazetka została zawieszona również w grudniu 2007 r. - jest ona barwna i przyciąga wzrok. Obecnie obrazy te - osiem z dwunastu - można znaleźć na stronie internetowej www.poznan.pl/powstanie.

 

 

 

Fragm. walki na Moście Chwaliszewskim Śmierć Franciszka Ratajczaka

                                                         

 

 

              

 

         

            

 

         Fragm. walki na Moście Chwaliszewskim                             Śmierć Franciszka Ratajczaka

 

 

Życiorys Leona Prauzińkiego

 

Malarz, rysownik. Urodził się 15 maja 1895 roku w Poznaniu jako syn nauczyciela Kazimierza i Ewy z Małeckich. Do gimnazjum uczęszczał w Ostrowie Wielkop. i Poznaniu. W 1915 roku został powołany do armii niemieckiej i walczył na froncie zachodnim. Następnie brał udział w powstaniu wielkopolskim w grupie powstańczej Stanisława Nogaja. W 1920 r. zdał egzamin maturalny w gimnazjum Marii Magdaleny w Poznaniu, a w 1921 ukończył Szkołę Podchorążych. W latach 1921-23 na podstawie rysunków i szkiców wykonanych w okresie powstania wielkopolskiego malował sceny walk powstańczych. Powstało 12 obrazów olejnych, które reprodukowano na barwnych pocztówkach. W latach 1923-24 Prauziński studiował na Wydziale Rolnym Uniwersytetu Poznańskiego, następnie wyjechał na studia do Monachium, gdzie w 1928 ukończył wydział malarstwa Akademii Sztuk Pięknych. Po powrocie do Poznania nawiązał kontakty z redakcjami różnych czasopism, w których zamieszczał swoje ilustracje i szkice.
Ilustrował też książki. W wyniku współpracy z prozaikiem Adamem Ulrichem powstała powieść "W marszu i w bitwie", do której artysta-plastyk L. Prauziński do części powstaniowej wykonał szkice ołówkowe. Książka ta wydana po raz pierwszy w 1939 r., oparta została na wspomnieniach uczestnika kampanii wojennej w latach 1914-1918 na froncie zachodnim, biorącego też udział w powstaniu wielkopolskim w roku 1919. Utwór będący żywą kronika tamtych dziejów obrazuje przeżycia i nastroje chłopów wielkopolskich zmobilizowanych i wcielonych do pruskich pułków. W ostatnich rozdziałach książki z zapałem organizują oni oddziały powstańcze i biorą udział w walce o wyzwolenie Wielkopolski wykorzystując w pełni doświadczenie nabyte w marszu i w bitwie w szeregach armii cesarskich Niemiec. Specyficzny humor, chropawy styl, twardy żołnierski język przechodzący w przyfrontowy żargon nadają opisom wiele cech autentyzmu.
W dniu 1 listopada 1939 Leon Prauziński zastał aresztowany przez gestapo. Przebywał w Forcie VII w Poznaniu, gdzie 6 stycznia 1940 roku został zastrzelony.

Wielkopolski słownik biograficzny. Warszawa 1981

 


Wystawkę Pamięci Tych, którzy polegli - abyśmy mogli żyć (POWSTAŃCY ZIEMI GOSTYŃSKIEJ) prezentującą sylwetki powstańców wielkopolskich, przygotowałam w kolejną rocznicę nadania naszej szkole imienia - w grudniu 2001 r. Przedstawiłam zdjęcia oraz życiorysy siedmiu organizatorów, współorganizatorów oraz uczestników powstania wielkopolskiego na Ziemi Gostyńskiej - Bernarda Śliwińskiego, Edwarda Potworowskiego, Józefa Ceptowskiego, Michała Kaźmierczaka, Józefa Woziwodzkiego, Antoniego Böhma, Leona Włodarczaka. Wybrane biografie oraz zdjęcie można znaleźć w książce Stefana Jankowiaka i Piotra Bauera: Ziemia gostyńska w powstaniu wielkopolskim 1918-1919. Gostyń 1989

 

 

 


Następną wystawkę - Wojska powstańcze w rysunkach Leona Prauzińskiego - opracowałam w grudniu 2002 r. na podstawie szkiców z książki Adama Ulricha: W marszu i w bitwie. W wyniku współpracy Leona Prauzińskiego z prozaikiem Adamem Ulrichem powstała wspomniana wyżej powieść, do której artysta-plastyk do części powstaniowej wykonał szkice ołówkowe.



Wojsko powstańcze w rysunkach L. Prauzińskiego

 

 


Dzięki mojej współpracy z biblioteką publiczną w Gostyniu uzyskałam materiały dostępne w czytelni - książkę Zdzisława Żygulskiego i Henryka Wieleckiego: Polski mundur wojskowy. Zeskanowane fotografie wykorzystałam do przygotowania w grudniu 2003 r. wystawki Mundury powstańców wielkopolskich 1918-1919.




Mundury Powstańców               Mundury Powstańców



Mundury Powstańców

 

 


Bogatym źródłem materiałów na temat powstania wielkopolskiego jest także Internet. W grudniu 2004, m.in. na podstawie strony www.poznan.pl/powstanie mogłam przygotować gazetkę - Powstanie Wielkopolskie 1918-1919 - odznaki i odznaczenia.



Ordery Powstańców

Pamiątkowe odznaki wojsk wielkopolskich - mieczyki



Legitymacja odznaki pamiątkowejLegitymacja Odznaki Pamiątkowej Wojsk Wielkopolskich


                    Legitymacja Odznaki Pamiątkowej                   Legitymacja Odznaki Pamiątkowej Wojsk Wielkopolskich 



 



Odznaka pamiątkowa 14 Dywizji Piechoty Wielkopolskiej


Odznaka pamiątkowa 14 Dywizji Piechoty Wielkopolskiej

Odznaka za waleczność NKSL


Odznaka za waleczność NKSL

Odznaka dla żołnierzy Batalionu Pogranicznego w Szczypiornie
Odznaka dla żołnierzy Batalionu Pogranicznego w Szczypiornie

Odznaka za waleczność Rady Ludowej Miasta Poznania
Odznaka za waleczność Rady Ludowej Miasta Poznania

 




Odznaka Pamiątkowa Grupy "Leszno"

Odznaka Pamiątkowa Grupy „Leszno” Odznaka Pamiątkowa Grupy „Leszno”




Wielkopolski Krzyż Powstańczy - awers

Wielkopolski Krzyż Powstańczy


Wielkopolski Krzyż Powstańczy -rewers

Wielkopolski Krzyż Powstańczy




Będąc z młodzieżą na wycieczce w Poznaniu, wstąpiłam do Wielkopolskiego Muzeum Walk Niepodległościowych i otrzymałam zdjęcia dotyczące wydarzeń 1918-1919 roku. Dodatkowo za zgodą pracownika muzeum zrobiłam fotografie eksponatów znajdujących się na wystawie. I tak na podstawie powyższych materiałów w grudniu 2005 r. przygotowałam gazetkę - Powstanie Wielkopolskie w zbiorach Muzeum w Poznaniu (POWSTAŃCY WIELKOPOLSCY W OBIEKTYWIE).


Pozycje oddziałów powstańczych pod Roskiem, powiat Czarnków, maj 1919 r.


Pozycje oddziałów powstańczych pod Roskiem, powiat Czarnków, maj 1919 r.


Zaprzysiężenie i wręczenie sztandarów


Zaprzysiężenie i wręczenie sztandarów Straży Ludowej w Poznaniu na pl. Wolności,
23 lutego 1919 r.
Sztandar wręcza gen. Józef Dowbor Muśnicki

 

 


 

W grudniu 2006 na postawie książki Wystawa : generał Stanisław Taczak, pierwszy głównodowodzący Powstania Wielkopolskiego, Poznań 2004 publikującej materiały z wystawy przygotowanej przez Muzeum w Poznaniu opracowałam gazetkę Stanisław Taczak - pierwszy dowódca powstania wielkopolskiego.

 


Bardzo udany okazał się zakup pięknego albumu wydanego w Poznaniu 2006 r. przez wydawnictwo Bellona, zatytułowanego Powstanie Wielkopolskie, z którego korzystałam w kolejnych latach opracowując gazetki dotyczące powstania. W roku 2008 z okazji 90-tej rocznicy Powstania Wielkopolskiego na podstawie powyższego albumu przygotowałam gazetki, które umieściłam w dwóch gablotach:

90 ROCZNICA POWSTANIA WIELKOPOLSKIEGO
uzbrojenie powstańców wielkopolskich

Na sylwetkę żołnierza składają się m.in.: umundurowanie, oznaki i uzbrojenie. W przypadku powstańców wielkopolskich używana przez nich w walce 1918/1919 była niemiecka broń.

Pałasz oficera z Piechoty Wielkopolskiej
Pałasz oficera z Piechoty Wielkopolskiej, przerobiony z pruskiego pałasza oficera piechoty wz. 1889


Pistolet Mauser
Pistolet Mauser wz. 1896, Pistolet P. 08 Parabellum




Ciężki karabin maszynowy Maxim MG.08 na podstawie
Ciężki karabin maszynowy Maxim MG.08 na podstawie


Karabinki
Karabinek Mauser wz. 71, Karabinek Chassepot wz. 75, Karabinek skrócony Mauser-Mannlicher wz. 91


Uzbrojenie Powstańców Wielkopolskich


 

90 ROCZNICA POWSTANIA WIELKOPOLSKIEGO
bohaterowie z lat 1918/1919 na obrazach
Ignacy Paderewski, mal. Alma Tademy Powstańcy przed Bazarem, mal. Leon Wróblewski, 1929 r.
Ignacy Paderewski, mal. Alma Tademy Powstańcy przed Bazarem, mal. Leon Wróblewski, 1929 r.
Ułani 2. Pułku Ułanów Wielkopolskich, mal. Nałęcz-Małachowski Walki o Rynarzewo, mal. M. Milewski
Ułani 2. Pułku Ułanów Wielkopolskich, mal. Nałęcz-Małachowski Walki o Rynarzewo, mal. M. Milewski


Bohaterowie Powstania Wielkopolskiego

 

 

Ponadto gabloty zostały opatrzone logiem upamiętniającym tę rocznicę.

 




W roku 2009 została opracowana gazetka pn. Sztandary wojsk powstańczych z lat 1918-1919. Do jej przygotowania również skorzystałam z tekstu i ilustracji zamieszczonych w książce Powstanie Wielkopolskie wydanej w 2006 roku.

 

W pierwszych godzinach powstania podstawowymi znakami rozpoznawczymi polskich oddziałów powstańczych były oznaki noszone na mundurze. Znaki wyróżniające całe oddziały pojawiły się nieco później. Początkowo były to flagi biało-czerwone i chorągwie patriotyczne z Orłem Białym na czerwonym polu zawieszone na drzewcach, później specjalnie wykonane lub przystosowane chorągwie dla poszczególnych plutonów, kompanii, batalionów i pułków.

Pierwszą chorągiew, wykonaną dla oddziału powstańczego ppor. Andrzeja Kopy przez Zofię Plucińską i Wiktorię Wojciechowską w Lutówku. Wykonana chorągiew przedstawiała orła z otwartą koroną na głowie lub ponad nią, z rozpostartymi w bok skrzydłami, z opuszczonymi w dół długimi piórami, szeroko rozstawionymi szponami i ogonem w kształcie trój- lub pięcioliścia. Nawiązywał on do godła stosowanego na pieczęci Naczelnej Rady Ludowej od grudnia 1918 r. Poza orłem na płatach tych chorągwi umieszczano nazwę i hasło dewizę oddziału. Chorągwie tego typu miały następujące oddziały: Kompania Połaniecka, 1. Kompania Kcyńska, 1. Kompania Średzka, I Batalion Czarnkowski i Pułk Powstańców Jarocińskich.

Można przyjąć, że wszystkie oddziały powstańcze starały się posiadać chorągiew z Orłem Białym lub choćby flagę z biało-czerwonymi barwami narodowymi. Były one nie tylko znakiem rozpoznawczym, ale znakiem symbolicznym, gromadzącym walczących o wolność Polaków, znakiem, na który można było złożyć przysięgę i potwierdzić wole walki o przyłączenie do odradzającego się państwa polskiego. W krótkim czasie zdecydowana większość powstańczych oddziałów ochotniczych zaopatrzyła się lub otrzymała w darze, w jedną lub więcej flag i chorągwi.

Pierwszym znakiem regularnych wojsk wielkopolskich była chorągiew 1.Pułku Strzelców Wielkopolskich, ofiarowana przez władze miasta Poznania. Poświęcono ją i wręczono pułkowi podczas uroczystego nabożeństwa na placu Wilhelmowskim (później plac Wolności) w Poznaniu 26 stycznia 1919 r., podczas którego dowództwo i zgromadzeni żołnierze wojsk wielkopolskich złożyli przysięgę na wierność Naczelnej Radzie Ludowej. Przedstawiała opisanego wyżej orła wzorowanego na pieczęci NRL, na kwadratowym czerwonym polu strony głównej i pod nim datę powstania pułku „19.1.1919”. Na stronie odwrotnej płatu, na białym polu wizerunek Krzyża Złotego Orderu Virtuti Militari, którego wzorem było autentyczne odznaczenie Wielkopolanina – Stanisława Radkiewicza, uczestnika Powstania Listopadowego. Jednocześnie drzewce wieńczył drewniały orzeł malowany srebrną farbą.

Liczba chętnych do fundowania coraz to nowych znaków rosła, dlatego też gen. J. Dowbor Muśnicki, stwierdzając, że chorągwie i sztandary mogą posiadać tylko duże oddziały, apelował, by porozumiewać się z dowódcami tworzonych właśnie jednostek i pomagać w wykonaniu nowych znaków, według jednolitego wzoru.

Oprac. na podstawie książki Powstanie Wielkopolskie. Warszawa 2006.

 

 

Sztandar Powstańców Wielkopolskich
Sztandar Powstańców Wielkopolskich


Sztandar 11 Pułku Strzelców Wielkopolskich Sztandar 11 Pułku Strzelców Wielkopolskich
Sztandar 11 Pułku Strzelców Wielkopolskich




Z okazji kolejnej rocznicy wybuchu powstania wielkopolskiego w grudniu 2010 r. została przygotowana gazetka zatytułowana Oznaczenia stopni wojskowych Powstańców Wielkopolskich 1918-1919. Przy opracowaniu powyższej gazetki wykorzystałam zeskanowane materiały z książki, już niejednokrotnie przeze mnie wspomnianej, Powstanie Wielkopolskie. Tam też można znaleźć szerszą informację na temat oznaczeń stopni wojskowych. W przygotowaniu gazetki korzystałam również z informacji znajdujących się na stronach internetowych:
http://pl.wikipedia.org/wiki/Powstanie_wielkopolskie;
http://www.konflikty.pl/a,751-2,Pozna_nowozytnosc,Umundurowanie_i_oznakowanie_sil_zbrojnych Wielkopolski_1918_-_1919.html

 

Oznaki stopni wojskowych powstańców wielkopolskich

Stopień wojskowy

Oznaki na rękawach

Oznaki na treflu

szeregowiec

brak

brak

st. szeregowiec

1 taśma prosta

1 obrączka czerwona

kapral

2 taśmy proste

2 obrączki czerwone

plutonowy

1 taśma z pętlą

1 obrączka biała

sierżant

1 taśma z pętlą (górna) i 1 prosta

1 obrączka biała i 2 czerwone

sierżant sztabowy

1 taśma z pętlą i 2 proste

1 obrączka biała i 2 czerwone

podporucznik

1 taśma z galonu

1 obrączka czerwona

porucznik

1 galon i 1 taśma

2 obrączki czerwone

kapitan

1 galon i 2 taśmy

3 obrączki czerwone

major

1 galon z pętlą

1 obrączka srebrna

podpułkownik

1 galon z pętlą i 1 taśma srebrna

2 obrączki srebrne

pułkownik

1 galon z pętlą i 2 taśmy srebrne

3 obrączki srebrne

generał podporucznik

1 galon z podwójną pętlą

1 obrączka złota

generał porucznik

1 galon z potrójną pętlą
i 1 taśma srebrna

2 obrączki złote

generał broni

1 galon z potrójną pętlą
i 2 taśmy srebrne

3 obrączki złote

Stopnie wojskowe - są tytułami żołnierzy oznaczającymi miejsce danego żołnierza w hierarchii wojskowej oraz warunkują zajmowanie stanowiska służbowego o określonym stopniu etatowym. Stopnie wojskowe mają swoje oznaki, umieszcza się je na mundurze. W Armii Wielkopolskiej oznaki stopni noszono na rogatywkach i na rękawach.

 

Powstanie Wielkopolskie, Poznań 2006

 

 

szeregowiec Armii Wielkopolskiej   kapitan Armii Wielkopolskiej
szeregowiec Armii Wielkopolskiej   kapitan Armii Wielkopolskiej


W styczniu 2013 r. z okazji 94 rocznicy Powstania Wielkopolskiego przygotowałam gazetkę zatytułowaną Rocznice Powstania Wielkopolskiego na monetach. Materiały uzyskałam skanując monety, które posiadam w domowych zbiorach. Natomiast informacje dotyczące monet (opisy stron monet - awersu i rewersu) znalazłam na stronach internetowych:

http://www.bankier.pl/wiadomosc/90-rocznica-powstania-wielkopolskiego-nowe-monety-NBP-1883018.html; https://www.numizmatyczny.pl/go/_info/?id=643;
http://www.mennica.com.pl/produkty-i-uslugi/produkty-mennicze/monety-nbp/monety-kolekcjonerskie/produkt/zobacz/90-rocznica-powstania-wielkopolskiego-10-zl.html;
http://e-numizmatyk.pl/1988-powstanie-wielkopolskie-p-539.html

 

Nominał 2 zł

■ metal stop Nordic Gold, /NG/ CuAl5Zn5Sn1
(89% miedzi, 5% aluminium, 5% cynku 1% cyny)

■ emisja 22.12.2008 r. ■ nakład 1100000 szt.

■ średnica 27,00 mm ■ masa 8,15 g

Rewers:

Stylizowany wizerunek popiersia Igna­cego Jana Paderewskiego z głową opartą na dłoni. Na tle popiersia u dołu stylizowany wizerunek maszerującego pododdziału powstańców wielkopol­skich.

W otoku napis: 90. ROCZNICA POWSTANIA WIELKOPOLSKIEGO.

Na boku : ośmiokrotnie powtórzony napis: NBP, co drugi odwrócony o 180 stopni, rozdzielony gwiazdkami. Projektant rewersu: Urszula Walerzak.

Awers:

Wizerunek orła ustalony dla godła Rzeczypospolitej Polskiej, po bokach orła oznaczenie roku emisji: 20-08, pod orłem napis: ZŁ 2 ZŁ, w otoku napis: RZECZPOSPOLITA POLSKA, po­przedzony oraz zakończony sześcioma perełkami. Pod lewą łapą orła znak mennicy: M/W.

Projektant awersu: Ewa Tyc-Karpiń­ska.

 

 

 

Nominał 100 zł

■ stop miedzionikiel ■ emisja 25.10.1988 r.

■ data wycofania z obiegu 1.01.1995

■ rant ząbkowany ■ średnica 29,5 mm

■ masa 10,8 g ■ nakład 2513000 szt.

 

 

Rewers:

Popiersia dwóch żołnierzy – powstań­ców wielkopolskich skierowane w lewo, na plecach wklęsłe daty roczne 1918 i 1988.

W górnym otoku: 70 ROCZNICA; w dolnym otoku - POWSTANIA WIEL­KOPOLSKIEGO

Awers:

Orzeł – godło Polski rozdziela rok wy­bicia 1988, poniżej nominał ZŁ 100 ZŁ.

W górnym otoku POLSKA RZECZ­POSPOLITA LUDOWA.

Projektant monety: Ewa Tyc-Karpińska.

 

 

 

 

 

 

 


 

Z okazji 95 rocznicy wybuchu Powstania Wielkopolskiego, w grudniu 2013 r. na gazetce ściennej zamieściłam materiały przedstawiające Umundurowanie żołnierzy Armii Wielkopolskiej 1918-1919 wraz z opisem charakterystycznych cech mundurów powstańców wielkopolskich. Przy opracowaniu gazetki korzystałam z książki Powstanie Wielkopolskie wydanej w Poznaniu w 2006 r. oraz strony internetowej:
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/cc/Polska_Kokarda_Narodowa_typ_II.svg

 

Przed wybuchem powstania na terenie Wielkopolski nie zdołał się wytworzyć odrębny mundur, który charakteryzowałby przyszłe oddziały powstańcze. Mundur barwy szarozielonej (feldgrau), okrągła czapka z daszkiem, buty saperki były w przeważającej części spadkiem po zaborcy i główną podstawą umundurowania, które uzupełniano polskimi odznakami narodowymi m.in. opaskami biało–czerwonymi, orzełkami, kokardami, rozetkami i znaczkami noszonymi na mundurach oraz czapkach.

Pewnym krokiem na drodze do ujednolicenia oznak narodowych noszonych przez powstańców był rozkaz mjr Stanisława Taczaka z 8 stycznia 1919 roku, mówiący o obowiązku wprowadzenia orła z dowolnego metalu na czapkę, wszycia w kołnierz tasiemek w barwach narodowych (kolorem czerwonym bliżej zapięcia) oraz posiadania rozetek przypiętych do czapki.

Następnie nowy głównodowodzący gen. Józef Dowbor Muśnicki zapowiadając 18 stycznia 1919 roku ujednolicenie munduru, rozkazał zachować dotychczas noszony mundur z orłem na czapce. Zasadniczy brak różnicy między mundurem powstańczym a niemieckim stwarzał doskonałe możliwości dla brawurowych akcji, o czym dość licznie wspominają uczestnicy pamiętnego zrywu. Ukazanie się przepisów mundurowych rozkazem nr 17 z dnia 21 stycznia 1919 roku dotyczyło już regularnej Armii Wielkopolskiej, opartej na przymusowym poborze. Mimo iż korzystano z poniemieckich sortów wojskowych, mundur powstańczy nabrał cech szczególnych, który nawiązywał już w większym stopniu do tradycji polskiej.

Warto dodać, iż hełmy niemieckie nie były przez powstańców używane z uwagi na możliwość pomyłki i ogólną niechęć do tej formy wyposażenia żołnierskiego. Długo noszono natomiast niemieckie pasy wojskowe z napisem „Gott mit uns” na klamrze. Spowodowane to było powolnym procesem ujednolicania wojska powstańczego. Ta sama zasada dotyczyła kolejnej ważnej części rynsztunku żołnierza – butów. Używano skórzanych butów wojskowych lub trzewików z owijaczami.

Najbardziej charakterystycznym wyróżnikiem powstańca był trefl (pętelka) o wysokości 8-9 centymetrów, mocowany z przodu lewej strony powstańczej rogatywki. Szarżę żołnierza odczytywano z rękawa i właśnie z trefla, gdyż kolory obrączek i ich liczba mówiły o stopniu. Rozpoznawalnym elementem umundurowania była ponadto wysoka rogatywka z wypustkami w barwie broni.

Oprac. na podstawie książki Powstanie Wielkopolskie. Poznań 2006

 

 

 

Z kolei na drugiej gazetce zaprezentowałam statuetkę "Dobosza Powstania Wielkopolskiego" ustanowioną jako Nagrodę Honorową przez Zarząd Główny Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego w Poznaniu 16 grudnia 1996 r. Zarząd towarzystwa "...kierując się potrzebą podtrzymywa­nia tożsamości narodowej i zachowania w pamięci społeczeństwa historii i znaczenia Powstania Wielkopolskiego 1918/19 dla dziejów naszego narodu i państwa polskiego..." przyznaje nagrodę osobom i instytucjom, które wyróżniają się w realizacji powyższej tematyki cieka­wymi i znaczącymi działaniami popularyzatorskimi, twórczymi i nauko­wymi. Informacje na temat statuetki, regulaminu jej przyznawania oraz nazwiska osób i instytucji wyróżnionych można znaleźć na stronie:
http://www.powstaniewielkopolskie.pl/index.php?menu=dobosz oraz w poszczególnych numerach Wielkopolskiego Powstańca - rocznika oświatowo-historycznego wydawanego przez Towarzystwo Pamięci Powstania Wielkopolskiego w Poznaniu.

 

 

 


 

W 90. rocznicę wymarszu z Gostynia do Powstania Wielkopolskiego Poczta Polska wydała okolicznościowe kartki pocztowe przedstawiające cztery szkoły naszego powiatu noszące imię Powstańców Wielkopolski. I to wydarzenie zainspirowało mnie do przygotowania w grudniu 2014 r. gazetki zatytułowanej Powstanie Wielkopolskie na kartkach pocztowych. Dodatkowo skorzystałam z artykułu Ryszarda Daneckiego: Pocztówki powstańcze profesora Jeziorkowskiego opublikowanego w roczniku Wielkopolski Powstaniec z roku 2010 nr 16 s. 69-72, w którym autor zamieścił reprodukcje sześciu kartek pocztowych zaprojektowanych przez profesora, a wydanych z okazji kolejnych rocznic powstania. Przy okazji dziękuję Zarządowi Głównemu Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego za nieodpłatne przekazywanie bibliotece szkolnej kolejnych numerów rocznika. Dostarczają ciekawych informacji o wydarzeniach, nowych publikacjach, prezentują scenariusze imprez związanych z tematyką powstania. Kartki pocztowe o tematyce powstańczej można też znaleźć na stronie internetowej Poczty Polskiej - http://filatelistyka.poczta-polska.pl/sklep_pl/850,45,25,2.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Bogaty zbiór materiałów do wykorzystania na gazetki można znaleźć w książce Marcina Nowakowskiego - Powstanie Wielkopolskie 1918/1919 w filatelistyce, wydawnictwach pocztowych i innych wydanej w Poznaniu w 2015 r.  


 

 

Z kolei w styczniu 2015 r. w gablotach na korytarzu szkolnym umieściłam gazetkę Pamięć trwa, póki istnieją groby naszych przodków prezentującą zdjęcia pomników i tablic upamiętniających poległych w powstaniu wielkopolskim na ziemi gostyńskiej oraz Umundurowanie żołnierzy Armii Wielkopolskiej 1918/1919. Przy opracowywaniu pierwszej z nich skorzystałam z własnych zbiorów, książki Miejsca pamięci narodowej w powiecie gostyńskim oprac. przez Roberta Czuba (Gostyń 2002) oraz zdjęć zamieszczonych na stronie internetowej Muzeum w Gostyniu - http://www.muzeum.gostyn.pl/MIEJSCA%20PAMI%C4%98CI%20NARODOWEJ.

 

 

  


 

 

Tematem gazetki w grudniu 2015 roku były kartki pocztowe zaprojektowane przez profesora sztuk plastycznych Andrzeja Jeziorskiego. Materiały na gazetkę uzyskałam z następujących źródeł: 
- zdjęcie profesora i życiorys ze strony internetowej - http://andrzejjeziorkowski.inmemoriam.org/ 
- reprodukcje kartek pocztowych z rocznika "Wielkopolski Powstaniec" 2010 nr 16 s. 69-72.

 

 

 

W styczniu 2016 roku przed świętem szkoły z okazji Dnia Patrona na korytarzu w gablocie została umieszczona gazetka Powstanie Wielkopolskie w obiektywie do opracowani której wykorzystano zdjęcia z muzeum w Poznaniu.  

 

 

 

 


 

W związku z pandemia i wprowadzeniem nauczania zdalnego w grudniu 2020 r. na stronie internetowej szkoły została udostępniona gazetka multimedialna 102. rocznica ogłoszenia rozpoczęcia  Powstania Wielkopolskiego w powiecie gostyńskim – szczegóły na stronie: https://zsz-gostyn.com.pl/index.php/120-powstanie-wielkopolskie/2619-zsz-o-powstaniu-wielkopolskim.html 

 

 

 

Aktual. grudzień 2022 r.,

oprac. Jolanta Jędryczka